Mehmed Hurşîd Paşa’nın Seyâhatnâme-i Hudûd Adlı Eserine Göre Osmanlı-İran Sınır Aşiretleri: Celali, Zilanlı, Haydaranlı Ve Sıbki Aşiretleri

Authors : İbrahim ÇAKIR

Pages : 127-150

Doi:10.33201/iranian.1230814

View : 44 | Download : 64

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nin Doğu sınırlarında yer alan Bayezid Sancağı ve civarında bulunan aşiretlerden Celali, Zilanlı, Haydaranlı ve Sıbki aşiretleri, XIX. yüzyılda Osmanlı-İran ilişkilerinde önemli bir yere sahip olmuşlardır. Bu aşiretlerden kaynaklı olanlar da dâhil, iki devlet arasında sorun kaynağı olan meselelerin görüşülmesi için 1843-47 yılları arasında yapılan Erzurum Konferansı’nda bir tahkik komisyonu kurulmuştur. İki devlet arasındaki sınırları tespit ederek sorunlara sebep olan meseleleri bir çözüme kavuşturmayı amaçlayan komisyonda Osmanlı ve İranlı yetkililerin yanı sıra İngiliz ve Rus mümessilleri de yer almıştır. Bu yönüyle uluslararası bir hüviyet kazanan komisyona Osmanlı Devleti adına kâtip olarak katılan Mehmed Hurşîd Paşa, komisyon üyeleriyle beraber 1848-1852 yılları arasında Basra Körfezi ile Bayezid Sancağı arasındaki bölgeleri gezmiş ve seyahati boyunca gördüklerini ve edindiği bilgileri Seyâhatnâme-i Hudûd adlı eserinde kaleme almıştır. Hurşîd Paşa’nın gördüğü ve eserine dâhil ettiği konulardan biri de çoğunluğu Bayezid Sancağı ve civarında yer alan Celali, Zilanlı, Haydaranlı ve Sıbki aşiretleridir. Hurşîd Paşa aşiretler hakkında verdiği bilgileri çoğunlukla bizzat gözlemlerine dayalı olarak ifade etmektedir. Fakat bazı noktalarda rivayetlere dayanarak bilgiler verdiği de olmuştur. Bu makalede, eserde bahsi geçen bu dört aşiret hakkında bilgi verilmiştir.
Keywords : Celali, Zilanlı, Haydaranlı, Sıbki, Bayezid Sancağı