Şefaat Muhtevalı Manzum Bir Hikâye: Dâsitân-ı Masûmlar

Authors : Duygu KAYALIK ŞAHİN

Pages : 1167-1192

Doi:10.34083/akaded.1203586

View : 11 | Download : 9

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslamî motiflerle kurgulanan ve Türk İslam edebiyatı ile Türk kültürü açısından önem arz eden manzum hikâyelerden biri bu makaleye konu edilen Dâsitân-ı Masûmlar’dır. Tespit edilen dört nüshasında da eserin müellifi ve telif tarihine dair bir bilgi bulunmamaktadır. Dâsitân-ı Masûmlar’da, çocuklarının şefaati sayesinde Allah tarafından affedilerek cennete vâsıl olan anne ve babaların hikâyesi tahkiye edilmiştir. Konusu itibarıyla aynı zamanda şefaatnâme türünün bir örneği olarak da değerlendirdiğimiz bu hikâyede anlatılan konu, çeşitli kaynaklarda yer alan bir hadise dayanmaktadır. Tenkitli metninin 72 beyitten oluştuğu bu eser, kaside nazım şekliyle ve aruzun “mefâîlün/ mefâîlün/ mefâîlün/ mefâîlün” kalıbıyla yazılmıştır. Eser içerisinde aruzun farklı kalıplarıyla yazılan mesnevi nazım şeklindeki beyitler de mevcuttur. Eski Anadolu Türkçesi döneminde yazıldıkları kabul edilen Hikâye-i Deve, Hikâye-i Güvercin, Hikâye-i Geyik ve Hikâye-i İbrahim gibi hikâyelerle dil, anlatım ve üslup özellikleri bakımından benzerlik bulunan Dâsitân-ı Masûmlar’ın bu hikâyelerle aynı yüzyılda telif edildiği düşünülmektedir. Bu makale, muhtelif hadis kaynaklarında yer alan küçük yaşta ölen çocukların anne ve babalarına şefaatçi olmalarıyla alakalı hadisin manzum olarak tahkiye edildiği Dâsitân-ı Masûmlar’ın incelenmesinden ve manzumenin tenkitli metninden oluşmaktadır. Bu makalenin amacı, Dâsitân-ı Masûmlar’ı araştırmacıların istifadesine sunarak edebiyat literatürüne katkı sağlamak ve bu hikâyenin dinî hikâyeler ile şefaatnâme türü içerisindeki yerine işaret etmektir.
Keywords : Türk İslam edebiyatı, Dâsitân ı Masûmlar, dinî hikâye, şefaat