Türkiye Türkçesinde Koku Alanını İfade Etme Biçimleri: Eylemler

Authors : Fatma ÖZKAN KURT

Pages : 1416-1441

Doi:10.34083/akaded.1204093

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsan yaşadığı süre boyunca algısal içerik hakkında konuşma ihtiyacı hisseder. Duyusal kanallarla gerçekleştirdiği algıyı, sözel olarak ifade etmek için de dili kullanır. Bu nedenle dillerde duyusal dile ilişkin farklı konuşma biçimleri bulunur. Bazı dillerde duyusal dili ifade etmek için biçimbirimlerle işaretleme yapılırken bazı dillerde bu sadece sözlüksel düzeyde kalır. Bazı dillerde bir duyusal kanalı ifade eden tek bir sözlüksel birim varken bazı dillerde her duyusal kanal için birer sözlüksel birim bulunur. Duyusal içerik hakkında konuşmada görülen bu çeşitlilik, duyusal dil çalışmalarına olan ilgiyi giderek arttırmaktadır. Bu çalışmada Türkçede koku alanının sözlüksel olarak nasıl ifade edildiği sorusuna cevap aranmaktadır. Türklerin koku hakkında konuşma biçimlerini ortaya çıkarmak üzere sözlüksel kategorilerden eylemlere odaklanılmaktadır. İncelenecek veriler, Türkçe Sözlük’ten insert ignore into journalissuearticles values(2011); tespit edilmiştir. Bu veriler, fiziksel duyum ifade eden soyut koku eylemleri ile sınırlandırılmıştır. Tespit edilen eylemler sözdizimsel ve anlambilimsel ilişkileri açısından değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeye göre Türkiye Türkçesinde koku alanını ifade eden 11 soyut eylem bulunmaktadır. Merkezde kokmak eylemi bulunur. Diğer eylemler kokmak eyleminden genişletilmiş eylemlerdir. Daha sonra eylemlerin geçirmiş olduğu biçimbilgisel süreçler belirlenmiş, bu süreçlerin söz konusu eylemlerin sözdizimsel ve anlambilimsel ilişkilerini etkiledikleri tespit edilmiştir. Bu süreçlerin aynı zamanda eylemlerde algılayanın beğeni değerini de açıkça etkilediği elde edilen bulgular arasındadır.
Keywords : Duyusal dil, koku, eylem, sözdizimsel, anlambilimsel, Sensory linguistics, olfactory, verb, syntactic, semantic