Klasik Türk Şiirinde Süveydâ Mefhumunun Kullanımına Dair Bazı Tespitler

Authors : Mutlu Muhammet Aktaş

Pages : 2416-2438

Doi:10.34083/akaded.1380264

View : 280 | Download : 170

Publication Date : 2023-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Küçük bir nokta hacminin kapladığı alan bakımından küçük kabul edilebilir. Ancak bulunduğu yerin mahiyetine göre manevi vasıflar yüklendiğinde ona çok geniş bir pencereden bakılabilir. Çünkü mekân manayı teşkil ediyorsa onu başka âlemlere ulaştıracağı gibi kâinatın sınırlarını aşacak kadar büyüklüklere eriştirebilir. İşte süveydâ da gönül gibi yüce bir varlığın ortasında bulunarak içine âlemleri sığdırmıştır. Artık hacmi aşkı, sevdayı, ilahi tecellileri alabilecek boyutlara ulaşmıştır. Bu bakımdan süveydâ sırları keşfetme ve mana âlemini temaşa yeridir. Derin manaları barındırmasıyla şairlerin tasavvur hudutlarına yeni ufuklar açar. Bu bakımdan klasik Türk şiirinde adının anılmaması, tasavvurlarda yer bulmaması imkânsızdır. Ancak bu zamana kadar -bilhassa tasavvufi yönüyle ilgili- birçok çalışmaya konu olmasına rağmen klasik Türk şiirinde süveydânın kullanımı ile ilgili bütünsel bir yaklaşımla herhangi bir çalışma yapılmadığı görülmektedir. Bu bakımdan süveydâ kavramının klasik Türk şiirde nasıl yer aldığının gösterilmesinin önemi tartışılmaz bir gerçektir. Bu çalışmada da süveydânın klasik Türk şiirinde nasıl kullanıldığının gösterilmesi amaçlanmıştır. Özellikle şairlerin tasavvurlarında ne şekilde yer aldığı, bulunduğu manzumelere kattığı anlam çerçevesinin ne olduğu üzerinde durulmuştur. Bundan hareketle birçok çalışmada zikredildiği şekilde süveydânın sadece tasavvufi yönü üzerinde değerlendirmeler yapılmamıştır. Bununla yanında renginin siyahlığı, küçüklüğü gibi şekille ilgili özellikleri ile birlikte âşık ve sevgili ilişkisi, tabiatla ilgili hususiyetler, karanlık, aydınlık, yazı ile ilgili unsurlar yönünden incelenmiştir. Böylelikle tasavvurlarda hangi teşbihlerle yer aldığı, ne tür manalar kattığı gözler önüne serilmeye çalışılmıştır.
Keywords : klasik Türk Şiiri, süveydâ, kalp, siyah nokta