Hulvî’nin "Hamse\" Adlı Mesnevisinde Taşlıcalı Yahya ve Sosyal Eleştiriler

Authors : Mehmet Ali Çolak

Pages : 2329-2345

Doi:10.34083/akaded.1385976

View : 95 | Download : 110

Publication Date : 2023-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hulvî, farklı türlerde yazdığı eserlerinin yanında Taşlıcalı Yahya’nın Hamse’sini oluşturan mesnevilere Hamse adıyla tek bir kitap hâlinde nazire niteliğinde bir eser kaleme almıştır. Tarih boyunca birçok şair, etkilendiği ve örnek aldığı şairin şiirlerine saygı göstermek, yüceltmek ve onun benzeri türde bir eser vücuda getirmek amacıyla nazireler yazmıştır. Bu duruma benzer olarak söz konusu eseri Hulvî, Taşlıcalı Yahya’ya saygı göstermek ve inançlı kişilere, Taşlıcalı Yahya’nın sırlarla dolu mesnevilerini daha sade bir şekilde aktarmak için kaleme aldığını söylemiştir. Böylece Hulvî, zikredilen eserle inançlı kişileri dini, tasavvufi, ahlaki yönlerden eğitmeye, sosyal eleştiriler ile uyandırmaya ve uyarmaya çalışmıştır. Söz edilen hususların ilham kaynağı olarak da Taşlıcalı Yahya, eserin mihenk taşını oluşturmaktadır. Bu makalede Hulvî’nin Hamse adlı mesnevisinde Taşlıcalı Yahya’nın konumu, Hulvî’nin Taşlıcalı Yahya’ya övgüleri ve eserde geçen sosyal eleştiriler ele alınmıştır. Makalede Hamse adlı mesnevinin ilham kaynağına, çıkış noktasına ve amacına kısaca değinilmiştir. Daha sonra Hulvî’nin Taşlıcalı Yahya’ya övgülerde bulunduğu beyitler tespit edilmiş ve tespit edilen beyitler vasıtasıyla da Yahya Bey’in edebi şahsiyeti ve dini, tasavvufi, ahlaki kişiliği değerlendirilmiştir. Son olarak eserde geçen sosyal eleştiriler derlenmiş, Kitâb-ı Usûl’un bu noktadaki konumu tespit edilmiş ve zikredilen eleştiriler üzerine değerlendirmeler yapılmıştır.
Keywords : Hulvî, Taşlıcalı Yahya, hamse, övgü, sosyal eleştiri, nazire