Aleksey Eliseeviç Kulakovskiy’in Saha İntelligentsiyatıgar “Saha Aydınlarına” Başlıklı Mektubu

Authors : Murat Ersoz

Pages : 939-989

Doi:10.34083/akaded.1501820

View : 28 | Download : 36

Publication Date : 2024-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sahalar, Aleksey Eliseeviç Kulakovskiy (1877-1926)’i klasik bir şair, seçkin eğitimci, vizyoner bilim insanı ve geleceği iyi okuyan bir filozof olarak tanımlar. Kulakovskiy, 49 yıllık kısa hayatının neredeyse yarısını Saha dilinin, kültürünün ve kimliğinin korunması için farklı yerleşim yerlerinde çalışarak, gözlem yaparak, bilimsel malzeme toplayarak ve eser üreterek geçirir. Saha İntelligentsiyatıgar “Saha Aydınlarına”, onun tanınmış çalışmaları arasındadır. Saha İntelligentsiyatıgar, mektup türünde yazılmış olmasına rağmen hacimli bir makale boyutundadır. Kulakovskiy; kültürel, sosyal ve felsefî içerikli fikirlerine yer verdiği bu çalışmasını Mayıs 1912’de tamamlar. Bu eserde; göç, eğitim, tarım, hayvancılık, çevre sorunları, verimli kaynak kullanımı, sürdürülebilir kalkınma, istihdam, tehlikedeki halklar ve diller gibi konularda tespit ettiği sorunlara getirdiği çözüm önerilerini yedi ana başlık altında sıralar. Onun teklifleri, sadece kendi dönemini ve Sahaları değil günümüzü ve hatta pek çok toplumu yakından ilgilendirir niteliktedir. Özel kütüphanelerde ve arşivlerde saklı kalan bu eser 1942’de G. P. Başarin’in yoğun çabası sayesinde bulunur. Geniş okuyucu kitlesinin ondan haberdar olması ise Kulakovskiy’in kaleminden çıkan bu el yazması nüshanın 1990’da Polyarnaya Zvezda “Kutup Yıldızı” adlı dergide tam metin olarak yayımlanmasından sonra mümkün olur. Saha İntelligentsiyatıgarın kitap formatında basılması ise 1992’de gerçekleşir. Bu makalede, Sahaların Sovyet öncesi yaşantısı hakkında önemli bilgiler ihtiva eden bu tarihî mektup Türkçeleştirilip tahlil edilmiştir.
Keywords : Saha Yakut, A E Kulakovskiy, Saha İntelligentsiyatıgar, kültürel gelişim, tehlikedeki diller