-IncA ve -IşIn Zarf-Fiil Eklerinin Kahramanmaraş ve Yöresi Ağızlarındaki Görünümleri

Authors : Esra Kirik, Damla Özdemir

Pages : 786-804

Doi:10.34083/akaded.1507373

View : 70 | Download : 63

Publication Date : 2024-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye Türkçesinde şekil ve işlev bakımından zarf-fiil ekleri çok çeşitlidir. Farklı görevlerde kullanılan zarf-fiil ekleri üzerinde birçok çalışma yapılmıştır. Zarf-fiiller çalışmalarda genellikle art zamanlı ve eş zamanlı olarak incelenmektedir. Zarf-fiil eki -IncA ile yine bu ekle aynı işlevde kullanılan -IşIn eki hem tarihî Türkçede hem de Türkiye Türkçesi ağızlarında kullanılmaktadır. Standart Türkçede de karşılık bulan -IncA ekinin Kahramanmaraş ve yöresi ağızlarında -IşIn ekiyle de aynı işlev ve görevlerde kullanıldığı anlaşılmaktadır. -IşIn eki art zamanlı olarak incelendiğinde ekin Eski Anadolu Türkçesi döneminden itibaren kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle öncelikle bu eklerin tarihi gelişimi incelenecek; ardından eklerin yapısı ve ses özellikleri üzerinde durulacaktır. Eklerin sebep gösterme, zaman bildirme, ulama ve şarta bağlama işlevleri bulunmaktadır. Bu yüzden Anadolu ağızlarında hangi bölgelerde ve işlevlerde kullanıldığına kısaca değinilecek; özellikle ekin Kahramanmaraş ve yöresindeki işlevleri hakkında bilgi verilecektir. Kahramanmaraş’ın bütün ilçelerinin ele alındığı Kahramanmaraş ve Yöresi Ağızları adlı eser bu çalışmanın hareket noktasıdır. Yine -IşIn eki üzerine çalışma yapan Faruk Yıldırım’ın “-(y)XşXn Zarf-fiili Üzerine” adlı çalışmasındaki sınıflandırma başlıkları temel alınmıştır. Bu eserde geçen ilçeler ve mahallelerinden tespit edilen ekler biçimleri ve işlevleriyle bölge bölge belirlenmiştir. Böylece ekin hangi bölgelerde ne yoğunlukta kullanıldığı anlaşılacaktır. Kahramanmaraş ağzında -IşIn ekinin kullanım sahası ve yaygınlık derecesine göre etnik ağız haritalarının çiziminde alternatif bir ek olduğu düşünülmektedir.
Keywords : Yeni Türk Dili, Türkiye Türkçesi ağızları, Kahramanmaraş ve yöresi ağızları, zarf fiil eki, IşIn eki, IncA eki