Küçük Beyler Piyesine Dair Eleştiriler Üzerine Bazı Dikkatler

Authors : Hasan Çelik

Pages : 805-827

Doi:10.34083/akaded.1507788

View : 27 | Download : 39

Publication Date : 2024-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Cenap Şahabettin ile Hüseyin Suat’ın [Yalçın] müşterek yazdıkları Derse Devam Edelim ya da sonraki adıyla Küçük Beyler piyesi ilk defa sahnelendiği 1910 yılından itibaren tartışmaların odağı hâline gelmiştir. İlk olarak isim benzerliğinden dolayı başlayan bu tartışmalar 1920 yılına gelindiğinde başka boyuta evrilmiş ve devrin tiyatro hayatı da merkeze alınarak piyes eleştirilmeye devam edilmiştir. Piyesin Derse Devam Edelim adıyla oynandığı zamanlardaki eleştiriler çok uzun sürmemiş ve karşılıklık birer yazıyla nihayetlenmiştir. Asıl tartışmalar ise 1920 yılında Küçük Beyler’in Darülbedayi tarafından sahnelenmesiyle başlamıştır. Devrin genç isimleri Peyami Safa, Bahaettin Tevfik ve Yusuf Ziya’nın [Ortaç] yazılarıyla başlayan tartışma, Cenap Şahabettin’in cevap mahiyetindeki yazısıyla Yusuf Ziya ile Cenap Şahabettin arasındaki ikili münakaşaya dönmüştür. Yusuf Ziya’nın Cenap Şahabettin’e karşılık yazdığı bu yazıda ise tartışmanın asıl mahiyeti de ortaya çıkmıştır. Bu tartışmada Türk tiyatro tenkidi adına olumlu kaydedilecek herhangi bir gelişme olmamıştır ve tartışma özellikle 1920’lerin tenkidinin karakteristik özelliklerini göstermesi bakımından mühimdir. Tartışmada, yazılar ilmî dayanaklardan ziyade karşıdaki ismi ve oyunu küçük düşürme üzerine kurulmuş ve hücum şeklini almıştır. Bütün bunların yanı sıra Darülbedayi, Tuluat kumpanyaları, vodviller, tiyatroda ahlâk tartışmaları ve gençler ve geçkinler gibi meseleler de tartışmalara dâhil edilmiştir. Dolayısıyla Küçük Beyler’in ilk sahnelendiği zamandan başlamak üzere daha sonraki tartışmalar üzerinden devrin eleştiri anlayışını ve dönemin tiyatro hayatına dair birtakım dikkatleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Edebiyat eleştirisinden çıkarak kişiselleşen bir eleştiri türü kendisinin eleştirilmesine zemin hazırlayıp kapı araladığından bu makale de edebiyat eleştirisi kisvesi altında saldırıya dönüşerek kişiye yönelik eleştirinin eleştirisidir.
Keywords : Küçük Beyler, Derse Devam Edelim, Cenap Şahabettin, Türk tiyatrosu, Darülbedayi