İşârî/Tasavvufî Tefsirlerde Ahkam Ayetlerinin Yorumlanmasında İ‘tibâr Yönteminin Fıkhî Açıdan Değerlendirilmesi

Authors : Derviş DOKGÖZ

Pages : 117-142

View : 12 | Download : 5

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, işârî tefsirlerin ahkam ayetlerini yorumlama metodunun fıkıh usulü açısından değerlendirilmesi amacıyla yazılmıştır. İşârî (tasavvufî) tefsirler, mutasavvıf müfessirlerin Kur’an ayetlerini okuduklarında kalplerine doğan manalarla oluşturulan tefsirler olup, bunlar yorum sahibi sûfînin tamamen gönül dünyasındaki hissiyata bağlı sübjektif yorumlardır. Kur’an’daki ahkam ayetlerinden hüküm çıkarma faaliyeti ise fıkıh usulü kaideleri çerçevesinde yapılan ve objektif kurallara bağlı olan bir faaliyettir. Ahkam ayetlerinin, sûfîlerin işârî tefsirlerine de konu olması yönüyle, bu ayetlerin işârî yorumlarının hangi metotlarla yapıldığının ortaya çıkarılması büyük önemi haizdir. Bu çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre, işârî tefsirlerde ahkam ayetlerine yaklaşım metodunun genel olarak “i‘tibâr” yöntemi olduğu ve bu çerçevede tasavvufî yorumlamalarda bulunulduğu görülmektedir. Ancak bu yönteme dayalı olarak ortaya konulan yorum ve hükümler fıkıh usulü açısından değerlendirildiğinde, işârî yorum neticesinde ortaya çıkan sonucun metot ve sonuç açısından birçok noktada fıkhın istinbat metotları ile uyuşmadığı görülmektedir. Çalışmada bu konuda ulaşılan tespitler, bir kısım örnek yorumlar üzerinden izaha çalışılmıştır.
Keywords : İşârî Tefsir, Ahkam Ayetleri, Tasavvuf, Usulül Fıkh, İtibâr