Kıyas İşleminde İllet Birliğinin Sağlanamaması Hali: Kıyâs Ma‘a’l-Fârık

Authors : Hüseyin OKUR

Pages : 17-48

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2020-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Fıkıh usûlünde şer‘î amelî hükümlerin tafsîlî delillerden nasıl istinbat edildiği konu edinilir. Hüküm elde etme yöntemleri arasında en önemli ve girift konulardan biri de kıyastır. Temelde kıyasın rükünleri; asıl, aslın hükmü, fer‘ ve illet olmak üzere dört olsa da, kıyasın işlerlik kazanması, illetin tespitine ve onun illet olmaya mâni kusurlardan arınmış olmasına bağlıdır. Bu bağlamda usûlcüler arasında illete yöneltilebilecek bazı itiraz yöntemlerinden bahsedilmiştir. Çok bilinen ve kullanılan bir yöntem olarak kıyâs ma‘a’l-fârık, asıl ile fer‘ arasında, illet birliğinin kurulamaması olarak tanımlanmış ve bunun kıyasın sahihliğine olumsuz yönden etkisi bakımından kavâdih/ tan‘ olarak kabul edilip edilmeyeceği tartışılmıştır. Bu çalışmada kıyâs ma‘a’l-fârıkın mahiyeti ve kıyasın sıhhatine mâni bir yöntem olarak kabul edilip edilemeyeceği temel fıkıh kaynaklarına dayalı ve fıkıh mezhepleri penceresinden incelenecektir.
Keywords : Fıkıh, kıyas, illet, itiraz yolları, fark