Pîrîzâde’nİn El-Keşf ve’t-Tetkîk li-Şerhi Gâyeti’t-Tahkîk fî Men‘i’t-Telfîk fî’t-Taklîd Adlı Eserinin Tahkîkli Neşri ve Tahlili

Authors : Hasan ÖZER

Pages : 443-482

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2020-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, el-Keşf ve’t-tatkîk li-şerhi Gayeti’t-tahkîk fî men‘i’t-telfîk fî’t-taklîd adlı eserin tahkikli neşri ve değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Yazarı Hanefî mezhebi usûlüne vakıf ve ona sıkı sıkıya bağlı, XVII. yüzyıl Osmanlı döneminde Mekke’de yaşamış ve orada kadılık görevinde bulunmuş bir fakih olan Burhânüddîn İbrahim b. Hüseyin b. Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. Bîrî’dir (ö 1099/1688). Pîrîzâde diye meşhur olan müellif, I. Ahmed, I. Mustafa, II. Osman, IV. Murad, Sultan İbrahim, IV. Mehmed ve II. Süleyman gibi tarihte uzun sayılabilecek yedi tane Osmanlı padişahının devirlerine şahitlik etmiştir. 1672 yılında Mekke kadılığından azledilen Pîrizâde, istikrarın bozulmaya ve yönetimde ekberiyet sisteminin başladığı bir dönemde yaşamıştır. Çoğunlukla İslam hukukuyla ilgili çalışmalarını kendisine sorulan sorular üzerine ve yaygınlaşmış bazı hataları gidermek amacıyla kaleme almıştır. Bu verilerden hareketle Pîrîzâde’nin, kullandığı zengin kaynaklar ve ele aldığı mevzular dikkate alındığı zaman döneminin problemlerine çözüm üreten yetkin bir hukukçu olduğunu söylemek yanlış olmaz. Yazdığı eserlerin İslam hukuk literatürüne katkı sağlayacak nitelikte olduğu görülmektedir. Bu yazıda tanıtımı, tahkikî ve tahlili yapılan eseri de yazarın yaşadığı çağda var olan ve günümüzde de devam eden telfîk meselesini ele aldığı risâlesine yapmış olduğu bir şerhtir. Şerh memzüç metotla ele alınmış ve metinde rumuz ve kısa isimlerle belirtilen eserler ve müellifler şerhte açıklanmıştır. Eserin girişinde Pîrîzâde, Risâletü Gâyeti’t-tahkîk fî ‘ademi cevâzi’t-telfîk fî’t-taklîd’den tam olarak yararlanılması ve herkes tarafından istifade edilmesi için adı geçen risâlesini kendisinin şerh ettiğini belirtmiştir. Çalışmaya da el-Keşf ve’t-tatkîk li-şerhi Gâyeti’t-tahkîk fî men‘i’t-telfîk fî’t-taklîd adını verdiğini söylemiştir.
Keywords : Pîrîzâde, Taklit, Telfîk, Taklitte Telfîk, Mezhep, Kâdî ve Şerh