Selçuklular’da Kanunlaştırma Hareketleri ve Bir Hukuk Kodu Olarak el-Mesâ‘İlü’l-Melikşâhiyye fi’l-Kavâ‘idi’ş-Şer‘iyye

Authors : Ömer MENEKŞE

Pages : 565-598

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2020-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk hukuk tarihinde hukukî birlik ve istikrarı sağlamaya, hukukî boşlukları düzenlemeye yönelik bazı kanunlaştırma girişimlerinde bulunulmuş ve şeklî de olsa bazı hukuk kodları ortaya konmuştur. Nitekim bu kapsamdaki çalışmalardan biri de Selçuklular’da Sultan Melikşah döneminde hazırlanan “el-Mesâ‘ilü’l-Melikşâhiyye fi’l-kavâ‘idi’ş-şer‘iyye” adlı hukuk kodudur. Söz konusu hukuk kodu; muâvazalı akidler, gayr-i menkul alım satımı, nikâhta kadınlar aleyhinde şahitlik ve borçlunun temerrüdü gibi İslâm hususi hukukuna ait meseleleri ele almakta, bazı hukukçular tarafından da Türk hukuk tarihinde resmî şahıs veya heyet tarafından tanzim edilen hukukî hükümler mecmuası anlamındaki ilk kanun metni olarak nitelenmektedir. Ancak söz konusu metnin tarihî kaynaklarda Gazneliler’in hüküm sürdüğü dönemde (420/1029-434/1042) Kazvin’de daha önce oluşturulduğu ve Selçuklular’ın da bunu aynen iktibas ettiği görülmektedir. Çalışmada hem Selçuklu hem de Gazneliler döneminde ortaya konan hukuk metinleri karşılaştırmalı olarak incelenmiş, söz konusu metinlerin muhtevası hakkında detaylı bilgi verilmiştir.
Keywords : Selçuklu, Melikşah, Kanunlaştırma, Hukuk, Kanun