Cessâs ve Serahsî’de Mütekellimin Metoduna Dair İzler Bağlamında Neshin Aklî Delilleri (Nesih-Bedâ Ayrımı)

Authors : Ahmet EKŞİ

Pages : 39-57

View : 15 | Download : 14

Publication Date : 2019-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Usul-i fıkıh yazımında iki temel eğilim vardır. Bunlardan biri “fukahâ” diğeri ise “mütekellimin” metodudur. Fukahâ metoduna göre usul yazan müelliflerin fakihlerden oluşması ve bu müelliflerin eserlerinde ilim, nazar, zan gibi kelam konularına yer vermemeleri, fukahâ metodu eserlerinin kelamî konulardan uzak olarak yazıldığı iddiasını da beraberinde getirmiştir. Genel kabul bu olmakla birlikte, bu iddianın aksini gösteren örneklere de rastlamak mümkündür. Zira Hanefî usulünün teşekkül döneminin iki önemli ismi olan ve aynı zamanda eserleri fukahâ metodunun ilk örnekleri olarak gösterilen Cessâs ve Serahsî’nin fıkıh usulüne dair eserlerinde birçok konunun kelam konularıyla ilintili olarak tartışıldığı görülmektedir. Bunlardan biri de nesih konusudur. Nitekim Cessâs ve Serahsî’nin özellikle neshin imkânını kabul etmeyenlere, hüsün-kubuh ve bedâ gibi kelam ilminin önemli konularından hareketle cevap verdiği görülmektedir. Sadece nesihle bedâ arasında benzerlik kurarak neshin imkânını inkâr edenlerin iddiaları ve bu iddialara Cessas ve Serahsî’nin verdiği cevapların ele alındığı bu çalışmanın asıl amacı ise fukahâ metoduna göre yazılan eserlerde kelam konularına yer verilmediğine dair iddiaların tartışmaya açık olduğunu ortaya koymaya çalışmaktır.
Keywords : Fıkıh, Cessâs, Serahsî, nesih, bedâ, mütekellimin