Serahsî’nin el-Mebsût’unda Fıkıh Kâideleri

Authors : Anar GURBANOV

Pages : 103-129

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2019-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm dini diğer dinlerden farklı olarak bir hukuk anlayışı ortaya koymuş ve zamanla, özellikle de müctehid imamlar döneminde bir hukuk sistemi olarak geliştirilmiş ve zirve noktasına ulaşmıştır. İslâm hukukundaki kavâid anlayışının dayanağı ilk önce Kitâb’ın vazettiği genel nitelikli hükümler ve Sünnet’in cevâmiü’l-kelim özelliğidir. Dolayısıyla bu kültürde yetişen fakihlerin söz konusu kaynaklarda geçen nasların istikrâsı ile, yeni çıkan meseleleri çözüme kavuşturmada sahâbenin tutumu ve onlardan aktarılan veciz ifadeler, müctehid imamların fıkhî düşünceleri, onların ictihâdları, usûl-i fıkıh ilkeleri, mantık kuralları, dil kuralları aracılığıyla ve bunların tümevarım yoluyla tetkik edilmesi sonucunda tespit ettikleri kurallar kavâid ilmi olarak ortaya çıkmıştır. Farklı mezhep fıkıhçıları fıkhî görüşlerini ve ictihadlarını ortaya koyarken kavâidden yararlanmışlardır. Serahsî de el-Mebsût isimli eserinde fıkhî görüşleri açıklarken, özellikle de Hanefî mezhebinin görüşlerini tahlil ederken fürû‘ kâidelerinden istifade etmiştir. Bu makalede genel girişten sonra birinci kısmında kavâid kavramının kavramsal tahlili yapılmış ve kavâidin İslam hukukundaki yeri açıklanmış; ikinci kısmında ise, Serahsî’nin el-Mebsût isimli eserinde geçen en temel küllî kâidelerle ilgili “ibâdât, muâmelât ve ukûbât” başlıkları altında genel bilgi verilmiştir.
Keywords : Fürû kâideleri, Serahsî, el Mebsût