Belgelerle Kuzey Azerbaycan Seyyidleri

Authors : Kamran Abdullayev

Pages : 99-132

Doi:10.55918/islammedeniyetidergisi.1356707

View : 60 | Download : 99

Publication Date : 2024-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Hz. Peygamberʼin ehl-i beytʼi müslümanların hayatında önemli bir yere sahiptir. Fakat özellikle Emevîler döneminde ehl-i beytʼe yapılan baskılar sebebiyle Hz. Peygamberʼin soyundan gelenler İslâm Dünyasıʼnın farklı bölgelerine dağılmışlardır. Bu bölgelerden biri de Kuzey Azerbaycanʼdır. IX. Asırdan itibaren ehl-i beyt mensupları buraya gelerek yerleşmiş ve bölgenin ilmî, kültürel ve siyâsî hayatına önemli katkılarda bulunmuşlardır. Hem geçmişte hemde günümüzde çeşitli nedenlerden dolayı seyyidlik kavramı istismâr edilmiştir. Dolayısıyla kimlerin gerçek seyyid olduğunu tespît etmek oldukça zorlaşmıştır. Kuzey Azerbaycanʼda seyyidlerle ilgilenen ilk kurum olan Şirvanşahlar Devletiʼnin Nakîbuʼl-eşrâfʼlık müessesesinin belgeleri günümüze ulaşmadığından dolayı orta asırlarda bu konuda yapılan araştırmalardan habersiziz. XIX. asırda Çarlık Rusyaʼsı döneminde yapılmış seyyidleri tespît komisyonunun belgeleri de bugün Petersburgʼda olduğundan onlara da ulaşma imkânımız olmamıştır. Bu yüzden seyyidlerle ilgili elyazma eserlerde geçen bilgilere, kabir kitâbelerine ve özel arşivlerde bulunan şecerelere mürâcaat edilmiştir. Bu kapsamda Fransa, Suudi Arabistan, Hollanda, Türkiye ve Azerbaycan yazma eser kütüphâneleri arşivleri araştırılmıştır. Bunun yanısıra Azerbaycanʼda bulunan Nimetabad köyüʼnde bulunan câmî kütüphânesine ve Elnur Efendiyev Özel Arşiviʼne baş vurulmuştur. Çalışmanın amacı seyyidlerin Azerbaycanʼın ilmî ve kültürel hayatına katkılarını araştırmak, istismara açık olmasından dolayı bu konudaki arşiv belgelerini gün yüzüne çıkarmaktır.
Keywords : Kuzey Azerbaycan, Seyyid, Yazma Eser, Şirvan, Karabağ