Ebû Sehl Îsâ b. Yahyâ el-Mesîhî ve Kitâb fî esnâfi’l-ulûmi’l-hikmiyye’si

Authors : Mehmet Cüneyt KAYA

Pages : 467-499

Doi:10.26650/iuitd.2020.770552

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam felsefesi geleneğinin unutulmuş isimlerinden biri olan Ebû Sehl Îsâ b. Yahyâ el-Mesîhî (ö. 416/1025’ten sonra), ilişki içinde olduğu isimler kadar henüz araştırmacıların ilgisine pek mazhar olmamış olsa da eserleri açısından dikkate değer bir filozoftur. Hayatı hakkında sahip olduğumuz sınırlı bilgiler, onun, bir dönem, Me’mûnî hükümdarı Me’mûn b. Me’mûn ve veziri Ebu’l-Hasen es-Sehlî’nin himayesinde İbn Sînâ, Bîrûnî, İbnü’l-Hammâr ve İbn Irâk gibi önemli bilginlerle birlikte çalışmalarını sürdürdüğünü göstermektedir. Başta tıp olmak üzere felsefenin pek çok alanında eserler kaleme alan Ebû Sehl’in, felsefî bilimlerin sınıflandırılmasıyla ilgili olarak vezir Sehlî için kaleme aldığı Kitâb fî esnâfi’l-ulûmi’l-hikmiyye, bu alana dair günümüze gelen görece erken eserlerden biridir. Metafizik yanında tabiî bilimi de “tümel bilim” kapsamında değerlendirmesiyle öne çıkan eserde, Ebû Sehl, Geç Antik dönemde İskenderiye’de oluşmuş Aristotelesçi külliyatı merkeze alarak her bir bilim dalının içeriği, o alanda yazılmış temel metinler ve bu metinler hakkında yapılmış açıklayıcı/yorumlayıcı çalışmalara atıfta bulunarak yüzyıllara yayılmış geniş bir literatürü okuyuculara sunmaktadır. Bu makalede, Ebû Sehl’in hayatı ve eserleri ortaya konulduktan sonra, Kitâb fî esnâfi’l-ulûmi’l-hikmiyye tanıtılmakta ve eserin yeni bir neşrine ve Türkçe tercümesine yer verilmektedir.
Keywords : Ebû Sehl el Mesîhî, İbn Sînâ, Bîrûnî, tümel bilim, tabiî bilim