Memlükler Dönemi Hadis Literatürü Üzerine Bazı Değerlendirmeler

Authors : Ferhat GÖKÇE

Pages : 439-475

View : 11 | Download : 11

Publication Date : 2021-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâmî ilimler tarihinin hicrî üçüncü asırdan sonra ikinci altın çağı, yaklaşık iki buçuk asır (648-923/1250-1517) hüküm süren Memlükler dönemine tekabül etmektedir. Memlükler’in İslâm dünyasında hâkim olduğu zaman dilimini kapsayan hicrî VII-X. asırlar özellikle hadis ilminin oldukça geliştiği, hadis literatürünün hemen her alanında çalışmaların telif edildiği bir dönem olmuştur. Memlükler dönemi, hadis âlimleri ve bu âlimler tarafından yazılmış eserler bakımından son derece zengindir. Çalışmamızda bu zenginliği oluşturan sebepler üzerinde durulmuş, İslâm tarihinin hicrî yedinci asırla onuncu asırlarına tekabül eden ve 250 yıldan fazla hüküm süren Memlüklerin ulaştığı sınırlar içerisindeki hadis literatürü ana hatlarıyla ele alınmıştır. Bu makalede, Memlükler dönemi hadis âlimlerinin listesi çıkarılmış ve bu âlimlerin telif ettikleri eserlerin hadis edebiyatının çeşitli türlerine dağılımından hareketle dönemin hadis tasnifinin genel karakteristiği üzerinde bir takım değerlendirmelerde bulunulmuştur. Hadis literatürünün yoğunlaştığı alanlar, dönemin hadis literatürünün temel hususiyetleri ve hadis ilminin alt dallarına ayrılarak incelenmesi, hadis ilmi açısından Memlükler döneminde telif edilen eserlerin önemi, bu eserlerin hadis ilminin gelişimine katkısı araştırmamızda ele alınan ve tartışılan konular olmuştur. Çalışmamızda Memlükler döneminin hadis literatürünü sıralamak gibi bir niyetimiz söz konusu değildir. Bu makalede zaman zaman bir genellemeyle İslâm tarihinin hicrî VII–X. asırlarına tekabül eden, ilmî bakımdan “şerh ve hâşiye dönemi” olarak nitelendirilen, İslâm dünyasında Memlükler’in hâkim olduğu dönemin “gerileme dönemi” olarak nitelendirilmesinin hadis edebiyatı göz önünde bulundurularak hadis ilmi açısından kritiği yapılmıştır.
Keywords : Memlükler, Hadis Literatürü, Hadis Şerhleri, Hadis Usulü Literatürü