Büyük Ayasofya’da Padişah Türbeleri

Authors : Mustafa Lütfi BİLGE

Pages : 941-974

View : 10 | Download : 8

Publication Date : 2021-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türbeler İslâm dünyasının hemen her tarafında bulunan yapılı kabirlerdir. Bu kabirlerin üstleri çoğunlukla kubbeli mimarî tarzı ile kapatılarak hem ölüler korunmuş hem de ziyaret edenlere kolaylıklar sağlanmıştır. Bu türbelerin bakımları ve Kur’an okuma gibi hizmette bulunanlara yapılacak ödemeler için birtakım vakıflar oluşturulmuştur. Bu vakıflara gelir getirmek üzere akarlar (mukâta‘at) bağlanmış, bunların düzenli olarak toplanması ve sonrasında toplanan gelirlerin gerekli yerlere sarf edilmeleri için yöneticiler (mütevellî) belirlenmiştir. Vakıflara bağlı gelirlerin toplanması ve vakıf sahibinin tek tek belirlediği şartlar (şart-ı vâkıf) doğrultusunda gösterilen yerlere ödemelerin yapılması mütevellinin en önemli görevleri arasındadır. Vâridât veya ithâlât olarak adlandırılan gelirlerin mesârifât veya ihrâcât olarak adlandırılan giderlerden fazla olması durumunda vakıf sahipleri değişik sarf yerleri önermişlerdir. Mesela burada söz konusu türbelerin dışında bazı yerlere yardım yapılması hususu üzerinde durulmuş ve değişik ödeme yerleri gösterilmiştir. Bu makalede incelediğimiz Ayasofya Külliyesi içinde bulunan “Padişah Türbeleri” de gelirleri giderlerinden fazla olan vakıflar arasında yer alırlar. Ayasofya Camii yanında açık bir şekilde göze çarpan kubbeli türbelerde Osmanlı hanedanından bazı isimler görülür. Kısaca ifade etmek gerekirse burası 46 yıl boyunca Osmanlı tahtında hüküm sürmüş olan Kanûni Sultan Süleyman’ın (926-974/1520-1566) oğlu, torunları ve onlarla ilişkili hanedan üyelerininin türbelerinin toplu olarak bulunduğu bir yerdir. Bunlar sırasıyla, 8 yıl tahtta bulunan oğlu Sultan II. Selim (974-982/1566- 1574), 21 yıl kadar tahtta kalan torunu Sultan III. Murad (982-1003/1574- 1595) ve 1003-1012/1595-1603 yılları arasında 9 yıl Osmanlı tahtında hüküm sürmüş olan Sultan III. Mehmed’dir. Ayrıca bunların yanı sıra makale metninde belirtilen diğer padişahlar, vâlide sultanlar ve bazı şehzadeler yatarlar. Bunların adları ana metinde verilir. Çalışmada kaynak teşkil eden bilgiler Osmanlı Devleti’ne dair tarihlerde ve arşiv belgelerindeki kayıtlar bir araya getirilerek toplanmışlardır. Ayrıca Osmanlı teşrîfât kuralları gereği ziyaretleri gereken türbelerin önemi (meselâ kılıç kuşanmalarda ve muayyen günlerde yapılan ziyaretlerde) belirtilmeye çalışılmış ve diğer yandan İslâm inancında türbe ziyaretleri konusundaki görüşler de tartışılmıştır.
Keywords : Ayasofya, Türbe, Padişah Türbeleri