Muallimhâne-i Nüvvâb: Osmanlı Devleti’nde Medreseden Farklı Yeni Hukuk Eğitiminin Öncüsü

Authors : Hasan Sabri Çeliktaş

Pages : 199-288

Doi:10.26650/iuitd.2024.1292651

View : 56 | Download : 46

Publication Date : 2024-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyılda farklı alanlarda yaşadığı değişim, etkisini hukuk alanında da göstermiştir. Hukuk alanındaki değişime, muhtelif sahalarda çıkarılan çok sayıda kanunlar, özellikle Batılı devletlerle gelişen ticaret neticesinde ortaya çıkan yeni hukuki ihtiyaçlar ve Tanzimat’ın beraberinde getirdiği idari yapıdaki düzenlemeler örnek gösterilebilir. Yaşanan değişimlerin, bir sonraki aşamada hukuk eğitimini de etkileyeceği muhakkaktır. Osmanlı Devleti’nde hukuk eğitimi, medrese eğitim sistemi içerisinde verilmekteydi. Medrese eğitim sisteminde nitelikli bir hukukçunun yetişmesi için uzun bir süre ve yoğun bir çaba gerekliydi. Bu çerçevede altı yüzyıllık Osmanlı hukuk eğitimi tarihinde ilk defa medrese eğitim sisteminden farklı bir yapılanma olarak 1855’te açılan Muallimhâne-i Nüvvâb isimli, şer‘î hizmetlere eleman yetiştiren kurum çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada; Muallimhâne-i Nüvvâb’ın ortaya çıkış sebeplerinin ne olduğu, nasıl bir müfredata sahip olduğu, hukukçu yetiştirmek bakımından medrese eğitim sisteminden farkının ne olduğu ve yeni hukuk mektepleriyle ilgisinin ne olduğu gibi sorular çeşitli açılardan açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenine uygun bir şekilde nitel veri toplama yöntemlerinden doküman incelemesi yapılmıştır. Bu çerçevede öncelikle Muallimhâne-i Nüvvâb’ı ortaya çıkaran sebepler ele alınmıştır. İkinci olarak okulun müfredatının gelişimi üzerinde durulmuştur. Son olarak Muallimhâne-i Nüvvâb’ın Osmanlı Devleti’nde açılan yeni hukuk mektepleriyle olan ilgisine ve Osmanlı coğrafyasındaki etkisine değinilmiştir. Çalışmada ulaşılan sonuçların hukuk eğitim tarihine katkı sunması umulmaktadır.
Keywords : Osmanlı Devleti, Medrese, Hukuk Eğitimi, Muallimhane i Nüvvab, Mekteb i Hukuk, Medresetün Nüvvab