Şam Evrakı Koleksiyonu’nun Teşekkül Ettiği Kadim Bir Arşiv: Kubbetü’l-Hazne ve Tarihi

Authors : Betül Genan, Şeyma Genan, Elif Behnan Bozdoğan, Nevrin Nur Aslan

Pages : 89-119

Doi:10.26650/iuitd.2024.1385826

View : 74 | Download : 60

Publication Date : 2024-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk ve İslam Eserleri Müzesinde bulunan Şam Evrakı, 20. yüzyılın başlarında Şam’dan İstanbul’a nakledilerek muhafaza altına alınan bir yazma eser koleksiyonudur. Kur’an yazmalarının yanı sıra İslamî ilimlere ait yazmalar, diğer dinlere ait metinler, resmî evrak ve sosyal hayata dair belgeleri içeren, farklı türden ve dilden yazmalardan oluşan bu koleksiyon başta mushaf çalışmaları olmak üzere yazma eser araştırmaları için büyük bir önem taşır. Bu koleksiyonun teşekkül sürecini ortaya koyabilmek, içinde korunduğu yapı olan Kubbetü’l-Hazne tarihini aydınlatmakla mümkündür. Şam Emevî Camii’nin avlusundaki Kubbetü’l-Hazne tarih boyunca farklı işlevler için kullanılan ve bu işlevlerine bağlı olarak da içerisinde geniş bir yazma eser koleksiyonunun biriktiği korunaklı bir yapıdır. Modern bir kütüphane mi, dev bir arşiv mi yoksa sadece bir depo mu olduğu belirsiz olan bu yapının tarihî sürecini bilmek Şam Evrakı’nın mahiyetinin tam olarak ortaya konulması için elzemdir. İşte bu makale Kubbetü’l-Hazne isimli yapı ile içerisindeki yazma koleksiyonunu ele almaktadır. Kubbetü’l-Hazne külliyatının kronolojik tarihini ortaya koymayı amaçlayan araştırma, Osmanlı arşiv belgeleri ile Kubbe tarihine ilişkin yazılı literatüre ve Şam Evrakı Koleksiyonu üzerine gerçekleştirdiğimiz kişisel incelemelere dayanmaktadır. Sonuç olarak makalede Şam Evrakı Koleksiyonu’nun teşekkül ettiği Kubbetü’l-Hazne’nin ilk yıllardan günümüze uzanan hikayesi aydınlatılmış, Osmanlı’nın bu koleksiyonu korumaya yönelik aldığı aksiyon ortaya çıkartılmıştır. Kültür mirası olan bir yazma eser koleksiyonunun tarihine ilişkin bu çalışma, yazma eser kültürü araştırmalarına katkıda bulunmak, dönemin sosyopolitik ilişkilerine ışık tutmak gibi çok yönlü bir öneme sahiptir.
Keywords : Yazma Eser, Kuran yazması, Şam Evrakı, TİEM, Kubbetül Hazne, Osmanlı, II Abdülhamit