Nevevî’nin Yarım Kalmış “Magnum Opus”u: el-Mecmû‘ Şerhu’l-Mühezzeb

Authors : Nail Okuyucu

Pages : 59-87

Doi:10.26650/iuitd.2024.1398165

View : 75 | Download : 59

Publication Date : 2024-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Şâfiî mezhebinin önde gelen fürû fıkıh metinleri üzerine yaptığı çalışmalarla mezhep literatürüne önemli katkılarda bulunan Nevevî, bu metinlerden biri olan Şîrâzî’nin el-Mühezzeb’i üzerine el-Mecmû‘ adını verdiği bir şerh yazmaya başlamış; geniş kapsamlı bir fıkıh kitabı olarak düşündüğü şerhte sadece Şâfiî mezhebinin görüşleri ile mezhep içinde tartışılan meselelerle sınırlı kalmayarak selef âlimleri de dâhil olacak şekilde neredeyse bütün fakihlerin ve mezheplerin görüşlerini ele almıştır. Fıkıh konularını başta hadis olmak üzere mücavir ilimlerdeki birikiminin ışığında ele alan Nevevî, takip ettiği yöntem ve kapsamı geniş tutmak isteyişinden ötürü şerhi tamamlayamamış, ibadet konularının ardından gelen “Büyû” bölümündeki “Ribâ” başlığına kadar yazabilmiştir. Eseri ikmal etmek için girişimde bulunan Takiyyüddin es-Sübkî de şerhi tamamlamaya muvaffak olamamış ve belli başlıkları şerh edebilmiştir. Eserin geri kalan kısmı üzerine son dönem Mısırlı âlimlerden Muhammed Necîb el-Mutîî tekmile yazmış ve şerhi tamamlamıştır. Nevevî’nin gerek Şâfiîliğe gerekse umumi manada İslam hukuk yazımına muhtelif açılardan katkılar sunduğu bu çalışma, Şâfiî fıkhının önemli kaynaklarından biri olmasının yanı sıra mukayeseli İslam hukuk kitapları arasında da seçkin bir yere sahiptir. Bu makalede kitabın telif süreci, Nevevî’nin telifleri arasındaki yeri, muhteva ve yönteminin öne çıkan hususiyetleri ele alınacak ve sonraki döneme olan etkilerinin izleri sürülecektir.
Keywords : İslam Hukuku, Nevevî, el Mecmû, Şîrâzî, el Mühezzeb, Şâfiîlik, Şerh