Ehl-i Sünnet ve Şîa’da Müşterek Rivayetler -Küleynî’nin el-Kâfî’sinin Usûl Bölümü Özelinde-

Authors : Ayşe Nur Aslan

Pages : 413-435

Doi:10.26650/iuitd.2024.1442108

View : 35 | Download : 8

Publication Date : 2024-09-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Sünnî ve Şiî literatürdeki müşterek rivayetler, hadis tarihinin erken dönemleri hakkında bilgi veren önemli bir kaynak niteliğindedir. Bu rivayetlerin isnadlarındaki râviler Sünnî ve Şiî ricâl eserlerinden eş zamanlı olarak okunduğunda, iki ekolün ders halkaları arasındaki bilgi intikallerinin ne zaman, nerede ve kimler aracılığıyla gerçekleştiğine dair çıkarımlar yapılabilmektedir. Bununla birlikte müşterek rivayetlerin isnadları, muhaddislerin ders halkalarının hangi dönemde hem Sünnî hem de Şiî eğilimli râvilerin katılımına açık olduğunu belirlemeye ve iki ekolün hadis meclislerinin tamamen ayrılarak müstakilleştiği dönemi tespit etmeye imkân tanımaktadır. Ayrıca müşterek rivayetlerin metinleri Ehl-i sünnet ve Şîa’nın ittifak ettiği konuları ve rivayet geçişlerinden sonra hadislerin mezhebî görüşler çerçevesinde nasıl değişebildiğini göstermektedir. Bu makalede, bahsi geçen konular Şiî âlim Küleynî’nin (ö. 329/941) el-Kâfî isimli eserinin Usûl bölümünde tespit edilen 406 müşterek rivayet özelinde ele alınmıştır. İsnad ve metinleri incelendiğinde bu hadislerin ağırlıklı olarak ahlak konularında yoğunluk kazandığı, 2./8. asır boyunca büyük oranda Kûfe’deki zayıf râviler tarafından bir ekolün ders halkasından diğerine intikal ettiği, Şiî halkalara geçişinden sonra ise özellikle imâmet ve sahâbe gibi iki ekolün ihtilaf ettiği konulardaki hadislerin metinlerinde anlamlı tasarrufların meydana geldiği belirlenmiştir.
Keywords : Hadis, Sünnî Hadis, Şiî Hadis, Sünnî-Şiî Etkileşimi, Müşterek Rivayet, Ortak Râvi, Rivayet Geçişi