Arap Dilinde Hâl ve Mef’ûlü Bih Üzerine Bir İnceleme ve Mukâyese

Authors : Bünyamin ARVASİ

Pages : 80-90

Doi:10.54958/iiad.1096128

View : 19 | Download : 34

Publication Date : 2022-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Arapça gramer ilmi, İslamî ilimlerin doğru anlaşılmasına vesile olması hasebiyle dinî ilimler çerçevesinde önemli bir konuma sahiptir. Zira bu ilimde kurallar içselleştirilip kavrandıkça başta Kur’an’ı Kerim ve Hadis-i Şerifler olmak üzere Tefsir, Fıkıh, Kelam vb. ilimlerdeki anla-ma olan hâkimiyet de artmaktadır. Dolayısıyla gramer ilmi olmadan bu dinî metinlerdeki mesajları açık ve tam bir şekilde ortaya koymak mümkün değildir. Bunun için eskiden günü-müze kadar eğitim kurumlarında önce araç ilmi olarak nitelendirilen Arap gramer ilmi ders-leri verilip söz konusu ilmin kurallarına vükûfiyet sağlandıktan sonra amaç olan diğer İslamî ilimlerin dersleri verilmiştir. Arapça gramer ilimleri arasında kelimelerin i’rab durumlarını inceleyen Nahiv ilminin ayrı imtiyazı vardır. Zira Nahiv ilmi vesilesiyle cümle içerisinde geçen kelimelerin hangi i’rab konumuna sahip olduğu bilinmektedir. Bu da Arapça bir metindeki anlamın tam ve eksiksiz olarak ortaya konmasını beraberinde getirir. Mesela bir cümlede geçen mansûp bir kelimenin mef’ul veya hâl olduğu anlaşılmadan anlamın hangisine göre ifade edileceği bilinemez. Nahiv, genel olarak merfûât, mansûbât ve mecrûrât olarak üç kısma ayrılmaktadır. Her üç kısımda da farklı durumları ve birbirine olan münasebetleri hasebiyle tek olarak ele alınıp tahlil ve mükâyese gibi çalışmalara ihtiyaç duyan öğeler vardır. Dolayısıyla bu çalışmada mensûbât kısmının aslını teşkil eden mef’ûlü bih öğesi ile bu öğeye yakın müna-sebet içinde olan hâl öğesini önce tek tek ele alınıp tahlil edildikten sonra aralarındaki ben-zerlik ve farklılıkları ortaya koymak sûretiyle bir mükâyese yapılmaya çalışıldı.
Keywords : Arapça, Gramer, Nahiv, Mef'ûlü bih, Hal