İbn Vellâd’ın Hayatı, İlmî Kişiliği ve el-İntisâr li Sîbeveyhi ‘ale’l-Müberred Adlı Eseri

Authors : Mahfuz GEYLANİ

Pages : 1-13

Doi:10.54958/iiad.1167462

View : 22 | Download : 9

Publication Date : 2022-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :İbn Vellâd Hicrî 4. asırda yaşamış Mısır’ın önemli dil bilginlerindendir. “Vellâd” olarak bilinen dedesi el-Velîd’e nisbet edilerek İbn Vellâd olarak şöhret bulmuştur. Aslen Basralı olup Basra’nın önde gelen nahiv âlimlerinden olmuştur. İlim ehli bir aileye mensuptur. İlim tahsilinde bulunmak için Irak’a gitmiş ve Zeccâc’tan Sîbeveyh’in el-Kitâb adlı eserini okumuştur. Daha sonra Mısır’a geri dönmüş ve vefatına kadar Mısır’da ilim tedrisatı ve kitap telîf etmekle meşgul olmuştur. İbn Vellâd ve Ebû Cafer b. en-Nahhâs arasında ilmî münazaralar yaşanmıştır. Zeccâc, İbn Vellâd’ı Ebû Cafer b. en-Nahhâs’a takdim etmiş ve Bağdat’a gelen Mısırlılara kendisi hakkında övgülerde bulunmuştur. Sîbeveyh’in el-Kitâb adlı eseri telîf edildiğinden itibaren eser üzerinde birtakım çalışmalar yapılmıştır. Çalışmaların bir kısmı eserin kapalı yönlerini açıklamaya dönük şerhler olurken bir kısmı da eserdeki konu-lara yönelik eleştiriler şeklinde olmuştur. Esere yönelik eleştirilerden biri de Muberred tarafından yapılmıştır. Muberred bu tenkitlerini günümüze ulaşmayan Mesâilu’l-ğalat adlı eserinde zikretmiştir. İbn Vellâd, Muberred’in Sibeveyh’e bazı eleştiriler yönelttiği Mesâilu’l-ğalat adlı eserine vakıf olunca Muberred’in tenkitlerine rıza göstermemiş ve Sîbeveyh’e yönelttiği tenkitlere cevap mahiyetinde meşhur el-İntisâr li Sîbeveyh ‘ale’l-Muberred isimli eserini telîf etmiştir. İbn Vellâd, 133 meseleyi zikrederek Muberred’in eleştirilerine deliller ile cevap vermiştir. İbn Vellâd eserinde Muberred’in eleştirilerine cevap verirken nahiv kâidelerine riayet etmiş, semâ ve kıyâs ile delillendirmede bulunmuş, nahiv âlimlerinin icmâına yer vermiş, bazı gramer âlimlerinin görüşlerine yer vermiş ve bazı nahiv meselelerinde de kendi görüşünü açıklamıştır. Çalışmada öncelikle İbn Vellâd’ın hayatı, ilmî kişiliği ve çalışma konumuzu oluşturan el-İntisâr li Sîbeveyh ‘ale’l-Muberred isimli eseri hak-kında bilgiler verilmiş olup akabinde İbn Vellâd’ın söz konusu eserinde takip etmiş olduğu metot açıklanmıştır.
Keywords : Arap Dili, Gramer, el İntisar li Sibeveyh ale\`l Müberred, Sibeveyh, Müberred, İbn Vellad