ABD YAPTIRIMLARININ İRAN EKONOMİSİNE ETKİLERİ

Authors : Ramazan Aslan

Pages : 25-49

Doi:10.61349/iesbad.1310214

View : 66 | Download : 89

Publication Date : 2023-12-29

Article Type : Review Paper

Abstract :Tarihsel süreçte dış politika ve askeri müdahale seçenekleri arasında bulunan ve rakibin gücünü zayıflatmak amacıyla kullanılan yaptırımlar, son dönemlerde daha fazla tercih edilir olmuştur. Yaptırımlardan temel beklenti, hedef ülkenin siyasi, ekonomik ya da askeri bir konuda davranışlarını değiştirmesi ya da belirli faaliyetlerden kaçınmasını sağlamaktır. Bu amaçla hedef ülke siyasi ve ekonomik olarak baskı altına alınmaktadır. Yaptırımların siyasi ve ekonomik olmak üzere iki uygulama alanı bulunmaktadır. Bu çalışmanın konusu olan İslam Devrimi sonrası İran’a yönelik yaptırımlar, farklı boyutlarda uygulanmıştır. 2006 yılından itibaren ABD’ye ek olarak uluslararası toplumun ve 2012 yılından sonra AB’nin desteğiyle yaptırımların İran ekonomisi üzerindeki etkisi çok daha fazla hissedilir olmuştur. 2015 yılında imzalanan Nükleer Anlaşma’nın ardından İran ile başta ABD olmak üzere uluslararası toplum arasında normalleşme beklenirken, Mayıs 2018’de anlaşmanın ABD tarafından tek taraflı iptal edilmesi sonrasında yaptırımlar tekrar ve daha şiddetli bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Bu çalışmada, ABD’nin İran’a yönelik İslam Devrimi’nden sonra uyguladığı ekonomik yaptırımların etkilerinin ortaya konması amacıyla İran’ın 1978-2020 dönemine ait başlıca ekonomik göstergeleri ve dış ticaret verileri tanımsal analizlerle incelenmektedir. Yaptırım uygulanmaması ve planlanan ekonomik büyümesini sürdürmesi halinde İran ekonomisindeki muhtemel gelişmeler analize dâhil edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, özellikle 2012 sonrasında uygulanan ekonomik yaptırımların İran ekonomisini derinden etkilediği görülmüştür. Mevcut veriler dikkate alındığında, Mayıs 2018 sonrasında ABD’nin aldığı yaptırım kararlarının İran ekonomisinde daha fazla olumsuzluğa yol açabileceği ve İran’ın dış ticaret ortaklarına yansımasının değişik boyutlarda olabileceği öngörülebilir.
Keywords : İran, Ekonomik Yaptırımlar, Yaptırımların Ekonomik Etkileri, Petrol İhracatı