KÜRESEL PETROL ÜRETİMİNDE VE DÜNYA PİYASALARINA ULAŞTIRILMASINDA YAŞANAN ÜÇ BOYUTLU (SİYASİ, GÜVENLİK, EKONOMİK) GÜÇ MÜCADELESİ

Authors : Hakan Kantarcı, Haktan Birsel

Pages : 33-51

Doi:10.61349/iesbad.1583678

View : 17 | Download : 48

Publication Date : 2025-01-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde yenilenebilir enerji kaynakları teknolojileri hızla gelişerek yaygınlaşsa da halen birincil enerji kaynakları olan petrol ve doğal gaz üretiminin ve kullanımının azalması mümkün görünmemektedir. Bu da açık şekilde hızla büyüyen nüfuslara sahip olan dünya ülkelerinin çok uzun bir dönem daha bu birincil enerji kaynaklarına ihtiyaç duymaya devam edecekleri anlamına gelmektedir. Bu konuda siyasi, güvenlik ve ekonomik olarak dikkate alınması gereken üç boyutlu enerji sorunsalının yine üreten, üretilen kaynakların dünya piyasalarına ulaştırılmasında ana güzergâh olan ve kullanan (kaynaklara hiç sahip olmayan/kaynaklara yetersiz sahip olan/kaynaklara sahip olsa da daha fazla ihtiyaç duyan) ülkeler bazında önemli mücadele alanlarının oluşmasına ve günümüzün kırılgan dengeli küresel ilişkilerinde problem sahalarının doğmasına neden olmaktadır. Konuya bu çerçeveden yaklaşıldığında problem sahaları ile ilgili önemli tezler tartışılmaktadır. Bunlar genel çerçevede petrol ve doğalgazın küresel ilişkilerin ana belirleyicisi olması, ülkelerin refahı ve politik dengeleri için ana etken durumuna gelmesi, bu kaynakların üretiminden kullanımına kadar olan sürecin içinde coğrafyaların, devlet yönetimlerin, uluslararası ilişkilerin ve enerji şirketlerinin çıkarlarının uyum sağlayamaması, Kaynakların kesintisiz akışının devamındaki dengesizlikler, bu kaynaklara bağımlılığın ülkeler arası ilişkileri her an bozabilecek durumda olması şeklindedir. Dolayısı ile konu üç boyutlu hassasiyete sahiptir. Bu bağlamda makale petrolün kullanımındaki artan ihtiyacın karşılanması, dünya piyasalarına ulaştırılmasında kullanılan güzergahların kırılganlığına ve ülkelerin refah devamlılığının ve politik istikrarlarının bu ihtiyaca çok bağlı olmasındaki karşıtlığın ortaya konulmasını amaçlamaktadır. Makalenin birinci bölümü “küresel enerji kaynaklarının üretimi ortaya konulacak ve bölgesel üretim değerlendirilmesi yapılacak, ikinci bölümde üretim ve aktarım coğrafyaları incelenerek hassasiyetler vurgulanacak, üçüncü bölümde son yıllardaki politik gelişmelerin petrol üretimine ve dünya piyasalarına ulaştırılmasına olan etkileri değerlendirilecek ve sonuç bölümünde de çözüm önerileri ortaya konulacaktır.
Keywords : Politika, petro-strateji, jeopolitik, enerji kaynakları, güvenlik