Jeoelektrik ve Jeodezik Ölçmelerle Heyelanların Zamansal İzlenmesi Üzerine Bir İnceleme

Authors : R. Cüneyt ERENOĞLU, Ayşe YILMAZ TURGAL

Pages : 16-22

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2019-04-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Heyelanlar çeşitli nedenlerle meydana gelen, toprak parçaları veya kaya parçalarının genellikle düşey yönde hareketidir. Depremler kadar heyelanların yıkıcı bir etkisi olmamasının nedeni önceden tahmin edilebilmesi ve yapılan çalışmalarla heyelanların yıkıcı etkilerinin belli oranlarda önlenebilmesidir. Heyelanların incelenmesinde tek bir teknikden yararlanmak veya tek bir araçtan yararlanmak  yeterli değildir. Birden fazla teknik ve araçtan faydalanmak konunun daha iyi bir şekilde anlaşılması için gereklidir. Bu çalışma kapsamında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Terzioğlu Yerleşkesi yakınındaki bir bölgede meydana gelen aktif heyelanın incelenmesi amacıyla jeodezi ve jeofizik alanlarının ortak çalışması kapsamında arazi çalışması, veri değerlendirme ve modelleme gerçekleştirilmiştir. GPS teknolojisinin gelişmesiyle uydulardan yayılan ve eş zamanlı olarak alıcılarda toplanan kod ve faz ölçümleri yardımıyla gerçek zamanlı olarak yüksek doğrulukta konum belirlenmenin gerçekleştiği sistemler kullanılmaktadır. Yersel ölçme yöntemlerinin aksine konumlama hızlı, etkin ve ekonomik olarak gerçekleştiğinden yer bilimleri dahil pek çok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Jeodezik GPS yöntemi ile yeryüzündeki heyelanın hareketi yüksek doğrulukla tanımlanıp jeofizik yöntemlerden elektrik özdirenç yöntemiyle de yeraltında meydana gelen değişim  incelenerek analiz yapılmış ve heyelanın mekanizması ve etkileri belirlenmiştir. Çalışma kapsamında iki aşamalı ölçüm alınmıştır. Ölçümlerin planlanmasında mevsimsel etkiler göz önüne alınmıştır. Ölçümlerde “Dipole-Dipole” elektrot dizilimi kullanılmış ve heyelanın kayma doğrultusunda bir hat üzerinde ölçüm alınmıştır. Bu ölçümler programlarla desteklenerek yorumlanmıştır. Çalışma sonucunda kampanya tipi gerçekleştirilen ölçümlerden elde edilecek jeodezik ve jeofiziksel modellemelerle heyelan alanının güncel hareketinin yönü ve büyüklüğünün yanısıra heyelanın kayma düzleminin konum ve tüm bu parametrelerin ilişkileri ortaya çıkarılmıştır. Yaz başında alınan elektrik özdirenç verileri kısmen yorumlandığında bölgede cm boyutunda kaymalar tespit edilmiş olup, zemin- yüzey ilişkisiyle doğrulanmıştır. Bu çalışmada kullanılan çok elektrotlu DAÖ ölçümlerinin yeraltı litolojisinin tahmin edilmesinde ve kayma düzleminin yerinin tespit edilmesinde faydalı sonuçlar verebileceği sonucuna varılmıştır.
Keywords : Deformasyon, GPS, Heyelan, Modelleme, Özdirenç