Türkiye’de Son 20 Yılda Yapılan Tektonik Jeomorfoloji Çalışmalarına İlişkin Bir Değerlendirme

Authors : Tevfik ERKAL, Halil Mesut BAYLAK

Pages : 22-47

Doi:10.46453/jader.775099

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2020-10-15

Article Type : Review Paper

Abstract :Kökeni Avrupa ekolünde morfotektonik ve yapısal jeomorfoloji konularına dayanan, 2000’li yıllardan önce ABD’nde yeni bir isim ve yaklaşımla ortaya çıkan tektonik jeomorfoloji, yerşekillerinin analiz ve değerlendirmelerine yepyeni bir anlayış getirmiş bir bilim dalıdır. Bu yeni bilim dalı jeokronolojik verilere dayanarak bölgesel tektonik yükselim oranlarının hesaplanmasını, aktif olarak yükselen dağlık alanların önündeki alüvyon yelpazelerinin tarihlendirilmesiyle fay bloklarının yükselim oranlarının belirlenmesi, hendeklerde yapılan paleosismolojik çalışmaları, traverten ve tufa tarihlendirilmeleri ile jeomorfometri (jeomorfik indis) araştırmalarını kapsar. Tektonik jeomorfoloji bu kapsamda, kabuktaki tektonik hareketler, faylanma, paleodepremlerin yüzey kırıkları gibi çalışma konuları, yöntemleri ve vardığı sonuçlarla Yeryuvarı araştırmalarına yeni bilimsel açıklamalar ve modelleme getiren bir bilimsel yaklaşımlar bütünüdür. ABD’nde hızla gelişen, yeryüzünü çalışan insanlara yepyeni düşünce ve yorumlar getirebilen, bilim dünyasını izleyen özellikle genç yerbilim insanlarımız Türkiye’nin jeotektonik konumu ve tektonik olayları nedeniyle bu bilime yakın ilgi duymuş ve ülkemiz bu konuda hızlı bir gelişme göstererek konuyla ilgili pek çok çalışma sergilemiştir. Çeşitli uzmanlık alanlarından insanların genelde ekip çalışmasıyla sergilediği tektonik jeomorfoloji çalışmaları jeomorfolog ve jeolog, tektonikçi, jeofizikçi, paleontolog, sismolog, arkeolog, coğrafyacı vb. tarafından gerçekleştirilmekte ve çalışmalar zengin bir bilgi dağarcığı oluşturmaktadır. Bu çalışmada artan ilgi ve hızlı gelişmelere bağlı olarak 2000 yılından bu yana ülkemizde yapılan, tektonik jeomorfolojiyi doğrudan veya dolaylı ilgilendiren 500’ü aşkın çalışma çeşitli ölçütlerle sınıflandırılarak değerlendirilmiştir. Değerlendirmelerde taranan tektonik jeomorfoloji ile ilgili çalışmalar ekte sunulmaktadır. Taranan 579 kaynak çalışma, bu konuyla ilgili yapılmış çalışmalara ilgi duyanlara bir referans kaynağı olmayı da amaçlamaktadır. Anahtar Sözcükler: Tektonik jeomorfoloji, Tektonik, Türkiye’nin neotektoniği, Türkiye.
Keywords : Tektonik jeomorfoloji, Türkiye, Son 20 yıl, değerlendirme