Çankırı Jips Platosu Üzerindeki Çözünme Dolinlerinin Morfometrik Özellikleri

Authors : Murat ATAOL, Mesut ŞİMŞEK

Pages : 48-60

Doi:10.46453/jader.1070171

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2022-04-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Çankırı ve yakın çevresi, Türkiye’de jips karstına ait şekillerin görüldüğü alanlardan biridir. Alanda daha önce sübsidans dolinleri ile çökme dolinleri tespit edilmiştir. Bu çalışmada çözünme dolinleri ele alınmış ve bu dolinlere ait morfometrik çalışmalar yapılmıştır. Çözünme dolinleri Çankırı şehir merkezinin 25 km kadar doğusunda, jips içeren katmanlardan oluşan plato sahasında yer almaktadır. Dolinlerin bulunduğu yükseklik, platonun batısında 900 metrelerden başlayıp doğuya doğru 1450 metrelere kadar çıkmaktadır. 100 km2’lik bir alanda uydu görüntülerinden yararlanarak 1260 adet çözünme dolini tespit edilmiştir. Dolinlerin büyük bir kısmı 1200-1400 metreler arasında yükseklikte oluşmuşlardır. Dolinlerin alan ortalaması 7000 m2’yi geçmektedir. Kernel yöntemiyle hesaplanan maksimum yoğunluk 50 dolin/km2’yi bulmaktadır. Run Easy Calculate aracı ile uzun eksenlerinin açıları hesaplanmıştır, büyük bir kısmının uzun eksenleri 150-300 metre aralığında olup belli yönlere eksen yönelimi bulunmamaktadır. Çankırı çevresi, kısa mesafeler arasında hem çökme hem sübsidans hem de çözünme dolinlerinin gözlenebildiği, jips karst topoğrafyasına ait şekillerin Sivas jips karst alanından sonra en yoğun görüldüğü alandır.
Keywords : Çözünme dolini, jips, karst, Çankırı