PRİMER DİSMENORE İLE BAŞ ETMEDE KULLANILAN TAMAMLAYICI VE DESTEKLEYİCİ YÖNTEMLERE İLİŞKİN KANIT TEMELLİ UYGULAMALAR: SİSTEMATİK DERLEME

Authors : Emine KARACAN, Semra AKKÖZ ÇEVİK, Ayşegül KILIÇLI

Pages : 1192-1221

Doi:10.38136/jgon.874831

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2022-03-25

Article Type : Review Paper

Abstract :Amaç: Üreme çağındaki kadınlarda en sık karşılaşılan jinekolojik problemlerden biri de primer dismenoredir. Dismenore, kadınlarda fizyolojik ve psikolojik etkilerinin yanı sıra günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesi üzerine de olumsuz etkileri olan jinekolojik bir sorundur. Bu nedenle bu çalışmanın amacı primer dismenore semptomlarıyla baş edebilmek için kullanılan tamamlayıcı ve destekleyici yöntemlere ilişkin kanıta dayalı uygulamaların sistematik analizini yapmaktır. Gereç ve Yöntemler: Bu sistematik derleme PRISMA (2009) sistematik derleme yöntemi kullanılarak, Cochrane, Pubmed, Medline, ScienceDirect, CiteSeerx, EBSCOhost, Scopus, CINAHL ve ULAKBİM veri tabanlarının incelenmesiyle oluşturuldu. Derlemeye 2010-2020 yılları arasında, yayın dili Türkçe ve İngilizce olan, orijinal, tam metni bulunan ve PDF formatındaki randomize kontrollü deneysel 32 araştırma dahil edildi. Literatür tarama sonucu 2944 çalışmaya ulaşıldı. Tarama 16 anahtar sözcük kullanılarak gerçekleştirildi. Bulgular: Literatür taraması sonucunda primer dismenore ile baş etmede kullanılan tamamlayıcı ve destekleyici yöntemlere ilişkin çalışmaların en fazla İran'da olduğu ve en çok da zencefil ve aromaterapi uygulamalarının primer dismenoreye olan etkilerinin araştırıldığı bulundu. Ayrıca aeorobik egzersiz, aromaterapi, yoga, akupressur, lokal ısı uygulaması, transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu, balık yağı, D vitamini ve E vitamini kullanımının en fazla kullanılan ve kanıt düzeyi yüksek olan tamamlayıcı ve destekleyici yöntemler olduğu; esneme egzersizi, akupunktor, zencefil, hipnoz, refleksoloji uygulamalarına ilişkin daha fazla randomize kontrollü deneysel çalışmalara ihtiyaç olduğu bulunmuştur. Sonuç: Primer dismenoresi olan kadınların, dismenore semptomları ile baş edilebilmeleri ve analjezik kullanımının azaltılabilmesi için farmakolojik yöntemlere göre yan etkileri daha az olan hem ucuz hem de güvenilir tamamlayıcı ve destekleyici yöntemlere ilişkin geniş örneklem üzerinde çalışılmış daha fazla randomize kontrollü deneysel çalışmalara ihtiyaç vardır.
Keywords : Primer dismenore, nonfarmakolojik yöntemler, kanıta dayalı yöntemler, tamamlayıcı ve destekleyici yöntemler, alternatif tıp