Küresel Helal Yaşam Perspektifinden Müzekki’n-Nüfûs (Nefislerin Terbiyesi) Kitap Kritiği

Authors : Kemal Yavuz Ataman

Pages : 53-57

View : 28 | Download : 39

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Other Papers

Abstract :Bu makalede, Abdülkâdir Geylânî Hazretlerinden (ö. 561/1166) sonra Kâdiriye tarikatının ikinci pîri, Eşrefiyye kolunun kurucusu büyük mutasavvıf, âlim, arif, kâmil mürşid Eşrefoğlu Rûmî Hazretlerinin (ö. 874/1470) Müzekki’n-Nüfûs isimli eserinde yer alan “helal yaşam” anlayışı ve ölçüleri üzerinde durulacaktır. Herkesin anlayabileceği bir şekilde Türkçe yazılan mensur eser; dinî ve tasavvufi özellikleri ile tasavvufun Anadolu’da yayılmasında ,Türk tasavvuf ve düşünce tarihinde önemli bir yere sahiptir. Eşrefoğlu Rûmî bu eserini Osmanlı Devleti’nin gelişmiş olduğu bir dönemde kaleme almıştır. Bu açıdan kitabı yazma amacı çok dikkat çekici, ibretamizdir. Söz konusu kitabın muhtevası, müellifin devlet ile toplum yapısında müşahede ettiği bozulma ve yozlaşmalara karşı şekillenmiştir. O, halkı hayra, iyiliğe, kâmil insan olmaya, sevk etmeye çalışmıştır. Müellif nefislerin terbiyesi, insanın eğitimi, güzel ahlakın kazanılması, yaratılış ile varoluşun hikmetine uygun düşünme ve yaşama tarzı üzerinde durmuştur. Esere göre bu istikamet, “helal düşünme, helal yaşama, haramlardan uzak durma ve günahlardan kaçınma” olarak ifade edilebilir. İnsan, hayat felsefesi olarak helal anlayışı benimserse kalbin ve diğer azaların helal dairesinde kalması, kişinin kâmil mümin olması mümkündür. Müellif maruf, meşhur, muteber, mutemet, müstakim ve muvahhit büyük bir sufidir. İslam ve Osmanlı coğrafyasında en yaygın ve en etkin tarikatlardan sayılan Kâdiriye’nin öncü simasıdır. Esere göre, Kur’ân’a ve Sünnet’e uygun, Allah (c.c.)’ın rızasını kazanacak bir hayatın en temel ve en bariz kaidesi “helal ve haram çizgisinin hakikatini” idrak etmektir. Bu telakki aynı zamanda, tasavvufi bir anlayış içerisinde, her kesimin anlayabileceği sade ve samimi bir dille yazılmıştır. Eser, insanın “kul” olarak niyetinden hareketlerine hayatının her tarafını kapsayan, yol haritası gösteren bir sistematiğe sahiptir. Kitap 109 (yüz dokuz) bölümden oluşmaktadır. Kitapta “helal” kelimesi 59 (elli dokuz), “haram” kelimesi ise 130 (yüz otuz) yerde geçmektedir. Esere göre, helal yaşam, öncelikle haramdan, yanlış, kötü, çirkin, olan şeylerden ve günahlardan kaçınmakla, zikir ve ibadetler ile mümkündür.
Keywords : Helal, haram, nefis, eğitim, tasavvuf