1894 SASON TAHKİKAT KOMİSYONUNDA AMERİKALI DELEGENİN GÖREVLENDİRİLMESİ MESELESİ

Authors : Oktay Kizilkaya, Serdar Bay

Pages : 761-778

Doi:10.56597/kausbed.1301547

View : 39 | Download : 65

Publication Date : 2023-12-19

Article Type : Research Paper

Abstract :1894 Sason Ermeni İsyanı, Osmanlı Devleti’nin bir iç sorunuyken Avrupalı devletlerin müdahaleleri neticesinde uluslararası soruna dönüşmüştür. İngiliz konsolosunun gönderdiği raporlar neticesinde İngiliz büyükelçisi olaya tek başına müdahale etmeye kalkışmış ve baskılarını arttırmıştır. Bunun üzerine Osmanlı Devleti bölgeye tahkikat heyeti göndererek, İngiltere’nin baskılarını hafifletmek istemiştir. Ancak İngiltere heyetin tarafsızlık ilkesine göre oluşturulmadığını bahane ederek, Erzurum’da konsolosları bulunan devletlerin de komisyona katılmasını önermiştir. Bu durumu sakıncalı gören Sultan II. Abdülhamid, komisyonun tarafsızlığına hiçbir şüphe bırakmamak adına Amerikan Elçiliği tarafından seçilecek bir görevlinin komisyonda yer almasını önermiştir. Sultan’ın bu teklifi başta Amerika ile Osmanlı arasında olmak üzere büyük devletler arasında da kısa süreli bir krize neden olmuştur. Bu çalışmada başata İngiliz, Osmanlı ve Amerikan arşivleri olmak üzere süreli yayınlar ışığında delege krizinin nasıl aşıldığı, Osmanlı-Amerikan ilişkilerinin seyri açıklanmaya çalışılmıştır.
Keywords : Osmanlı Devleti, Amerika Birleşik Devletleri, Ermeni, İsyan, Sason, Tahkikat, Delege