Sirkadiyen Ritim Açısından Sportif Aktivite ve Egzersiz Zamanlaması

Authors : Tamer Civil, Buket Karadağ, Mustafa Bozali

Pages : 25-34

View : 22 | Download : 42

Publication Date : 2024-07-16

Article Type : Review Paper

Abstract :Amaç: Vücudumuzda bulunan sirkadiyen saatler aktiviteler için uygun zamanı algılar ve uyku, hormon salınımı, sindirim, kan basıncı gibi temel metabolik olayları uyum içinde yürütür. Fiziksel performansın geliştirilmesinde egzersiz programının içeriğinin niteliği kadar egzersiz zamanlaması da oldukça önemli bir konudur. Her insanın farklı biyolojik ritme sahip olduğu ve bu ritmin fizyolojik ve fiziksel performansı etkilediği ifade edilmektedir. Bu nedenle, bu çalışmada sirkadiyen ritim açısından sportif aktivite ve egzersiz için uygun zamanlamanın literatür çerçevesinde değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Sistematik derleme yöntemi gerçekleştirilen bu çalışmada egzersiz, sirkadiyen ritim ve spor konuları ile ilgili yürütülen çalışmalar Google Scholar veritabanı aracılığıyla tarama yöntemi ile elde edildi. Bulgular: Spor ve egzersiz zamanlaması insanın ana biyolojik ritimlerinden biri olan sirkadiyen döngüye bağlıdır. Sirkadiyen ritimdeki uyanıklığa bağlı olarak erken saatte tüm motor beceriler yerine kompleks motor becerilerin zirve performans gösterebileceği bu bakımdan buna yönelik çalışılması gerektiği önerilmektedir. Kas kuvveti, anaerobik güç çıkışı, eklem hareketliliği gibi birçok performans parametresi vücut sıcaklığındaki sirkadyum eğrisi ile ilgili olduğu ifade edilmektedir. Egzersiz vücutta periferik sirkadiyen ritmi düzenleyen önemli bir zamanlama olayıdır. Doğru zamanda yapılmayan egzersizlerin sirkadiyen döngüye olumsuz etkileri bulunmaktadır. İnsan sirkadiyen fizyolojisi gündüz aktivitede bulunma ve beslenme, gece uyuma ve beslenmeme gibi faaliyetleri desteklemektedir. Bu bağlamda geç saatte fiziksel egzersiz yapılması ve egzersiz sonrası geç saatlerde gıda tüketimi uyku-uyanıklık döngüsünün bozulmasına neden olmaktadır. Sonuç: Sirkadiyen ritmi olumlu ve olumsuz etkileyen pek çok faktörden biri de egzersizdir. Egzersizin sıklığı, şiddeti, süresi ve türünün yanı sıra sirkadiyen ritim çerçevesinde fiziksel egzersizin gün içerisinde en uygun zamanda başlatılması sağlığın ve sportif performansın korunması ve geliştirilmesi açısından oldukça önemli olduğu söylenebilir.
Keywords : Sirkadiyen ritim, Sportif aktivite, Egzersiz