Annexation of the Sudanese Territories to the Khedive of Egypt

Authors : Kadir ÖZKÖSE

Pages : 1-18

Doi:10.52115/apjir.1062593

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2022-04-08

Article Type : Research Paper

Abstract :Afrika kıtasının merkezinde yer alan Sudan coğrafyası konumu, etnik yapısı, tarihi ve kültürü ile özellikli bir yere sahiptir. Tarihi dokusuyla Nil havzası üzerinde hareketli ve güçlü bir yapıya sahiptir. Bilâdü’s-Sudan adıyla anılan Kızıldeniz’den Atlas Okyanusuna kadar uzanan coğrafya Afrika’nın merkezinde geniş bir sahayı kapsamaktadır. Mısır’ın fethiyle birlikte Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlılar Mısır’ın güneyine ilerleyince topraklarını genişleterek fetih hareketlerini sürdürdüler. Mısır ve Habeş Eyaletinin tesir halkası içerisinde bölgeye askeri, ticari, ilmi ve içtimai temaslar gerçekleştirilmiştir. Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın (ö. 1265/1849) Mısır valisi olmasıyla Osmanlı’nın Sudan topraklarındaki nüfuzu daha fazla artmış ve 1821-1895 tarihleri arasındaki yönetime Ahdü’t-Türkiye adı verilmiştir. Osmanlı-Mısır güçlerinin destek ve katkıları ile bölgenin yönetim ve imarı gerçekleşmiştir. Mısır’ın İngilizler tarafından 1882 yılında istila edilmesiyle Sudan topraklarını da işgal eden İngiliz sömürge güçlerine karşı Fûr Hanedanlığı ve Sudan Mehdisi gibi önemli güçler mücadele vermiş ama sonunda bölge İngiliz sömürgesine maruz kalarak Osmanlı hâkimiyetinden çıkmak durumuyla karşı karşıya kalmıştır. Bilim dünyasında Osmanlı’nın Sudan üzerindeki hâkimiyet süreci, bölgede gerçekleştirdiği siyasi ve kültürel katkıları anlamında yeterli ve kapsayıcı düzeyde saha çalışmasının bulunmayışı nedeniyle böylesi bir konuyu değerlendirmek durumunda kaldık. Konuyla ilgili gerçekleştirilen akademik çalışmalardan da azami düzeyde yararlanmak suretiyle Osmanlı kültür ve medeniyetinin Sudan’daki gelişim seyrini ortaya koymaya çalıştık.
Keywords : İslam, Osmanlı, Afrika, Sudan, Mısır Hidivliği