MOLLA AHMED EL-CEZERÎ’NİN DİVANINDA ALLAH TASAVVURU

Authors : Eyup TABARA

Pages : 212-229

Doi:10.52115/apjir.1134772

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2022-08-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Şark insanının öne çıkan hususiyetlerinden birisi, toplumda kabul görmüş yüce şahsiyetleri, mistik bir atmosfer içinde teneffüs etmektir. Tarihte isminden bahsettiren Ahmed-i Hani, Fakiy-i Teyrân gibi bazı âlim edebiyatçılar hakkında yazılı bilgiler sınırlı olmakla birlikte, şifahȋ kültürle gelen birçok menkıbe bulunmaktadır. Çalışmamızın ana konusunu teşkil eden Molla Ahmed el-Cezerȋ’de de aynı durum söz konusu olup, hakkında pek fazla bilgi bulunmamaktadır. Fakat bu şahıslar hem yazdıkları eserlerle hem de insanların teveccühünü kazanmakla, kendilerini nesilden nesile aktarılan, övgüyle bahsedilen bir platforma taşımışlardır. Molla Ahmed el-Cezerȋ, tasavvufȋ meşrepte yol almış, şark insanının gönlünde yer edinmiş Cizreli bir âlimdir. “Divan” adlı eseriyle meşhur olmuştur. Divan edebiyatının inceliklerine vakıf olmuş, Türkçe, Arapça ve Farsçayı ileri düzeyde bilmektedir. İlim tahsili için Irak, Şam, Diyarbakır ve Hakkâri gibi diyarlara seyahatte bulunmuştur. Divanından anladığımıza göre Molla Ahmed el-Cezerȋ’nin Allah tasavvurunun oluşmasında, kâinatta müşahede ettiği Esma-i Hüsna’nın tecellileri etkili olmuştur. Tabiattaki hayretengiz hadiseler, deveranlar, kusursuz intizam ve işleyiş; el-Cezerȋ’nin gönül dünyasını farklı bir boyuta taşımıştır. Eşyada, Allah’ın Kadir, Cemil, Kemal, Rahman gibi isimlerinin yansımalarına tanık olmuştur. Çevresinde ruhuna nüfuz eden bu kevnȋ âyetleri, Divan’ında edebî bir üslupla ele alıp, kendinden sonraki nesillere aktarmıştır.
Keywords : Molla Ahmed Cezerȋ, Tasavvur, Kevnȋ âyet, Tecelli