Kazak Anlatı Sanatında “Şeşendik (Hikmetli)” Sözler

Authors : Ali Abbas ÇINAR

Pages : 63-89

View : 8 | Download : 5

Publication Date : 2004-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Şeşendik sözler, halk anlatı sanatı içerisinde, halk bilgeliginin önemli bir yanını barındırmaktadır. Hikmetli sözler olarak nitelendirebilecegimiz “şeşendik sözler”, toplum hayatına baglı olarak dile getirilen düsünce ve duyguların sanatlı bir dil ile ifade edilmesidir. Bu eserler, içerigi göz önüne alınarak; “sesendik arnav, sesendik tolgav ve sesendik dav” olmak üzere üç gruba ayrılırlar. Manzum, mensur veya her ikisinin bir arada yer aldıgı bu eserlerin; içerik yönünden fıkra, menkıbe, hikâye, özellikle atasözü ve deyimlerle yakın bagları vardır. Nazım halinde söylenenler türkü ya da halk sairi atısmalarına benzerlik gösterirler. Yapı yönünden "Ezgili (perneli)" ve "nasihatli" (termeli) söz olmak üzere iki gruba ayrılır. Sanatlı düz söz ile söylenenlerine perneli, dogmaca ya da ustamalı olan ve ezgi esliginde söylenen nazma dayalı eserlere ise termeli söz denilmektedir. Hiç ezginin kullanılmadıgı nesir veya nazma dayalı sesenlik sözler de bulunmaktadır. Kazak folklorunda; Korkut Ata, Asan Kaygı, Jiyrense Sesen, Koja Nasır (Nasrettin Hoca), Töle Biy, Kazıbek Biy, Ayteke Biy, Dosbol Biy vb. halk bilgeleri sesenlik sözlerin önde gelen temsilcileri olarak görülmektedirler.
Keywords : Kazak, folklor, hikmet, halk hukuku, şeşendik