Türkiye Akdeniz Kıyılarında Derin Su Pembe Karidesinde (Parapenaeus longirostris, H. Lucas 1846) Oksidatif Stres Parametreleri, Metal Birikimi ve Sağlık Risk Değerlendirmesi

Authors : Serdar DOĞAN, Önder DUYSAK, Taner DUYSAK, Erkan UĞURLU

Pages : 838-846

Doi:10.18016/ksutarimdoga.vi.978862

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2022-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada; Akdeniz’in İskenderun ve Antalya lokal balıkçılarından Eylül 2020’de temin edilen derin su pembe karideslerinde (Parapenaeus longirostris, H. Lucas 1846) kas dokusunda birikim gösteren demir (Fe), bakır (Cu), çinko (Zn), manganez (Mn), nikel (Ni), kobalt (Co), Alüminyum (Al), krom (Cr), kadmiyum (Cd) ve kurşun (Pb) metal düzeyleri, ve yine aynı dokulardaki Malondialdehit (MDA) seviyesi ve Katalaz (KAT) enzim aktivitesi belirlenmiştir. Bu iki bölgede tüketilen karideslerde insan sağlığı riskleri, haftalık tüketim miktarları ve kanser risk değerlendirmeleri hesaplanmıştır. Hesaplanan en yüksek metal konsantrasyonu Antalya’da Fe (35.976±2.992 mg kg-1), en düşük birikim ise aynı istasyonda Cd (0.002±0.001 mg kg-1) için hesaplanmıştır. Oksidatif stres parametrelerinden MDA miktarı İskenderun’da avlanan karideslerde 11.06±0.36 nmol mg-1 protein, Antalya’da avlanan karideslerde 8.63±0.13 nmol mg-1 protein, KAT enzim aktivitesinin ise Antalya’da 3.7±0.15 k g-1 protein ve İskenderun’da 6.6±0.4 k g-1 protein olarak hesaplanmıştır. Bu sonuçlara göre ağır metal birikiminin karides türünde lipid peroksidasyonuna neden olduğu anlaşılmıştır. İnsan sağlığı riskleri, tahmini haftalık tüketim (EWI) değerlerinin, Avrupa Gıda Güvenliği (EFSA) ve Gıda Tarım/Dünya Sağlık Örgütü (FAO/WHO) tarafından belirlenen tolere edilebilir haftalık alım (PTWI) değerlerinin altında olduğu belirlenmiştir. Tüketici açısından kanser dışı sağlık risklerinin göstergesi olan hedef tehlike katsayısı (THQ) ve tehlike indeksi (HI) değerleri <1 olarak hesaplanmıştır. Kanserojen risk açısından Pb, Cr ve Cd değerlerinin risk teşkil etmediği anlaşılmıştır. Sonuç olarak, çalışmamız İskenderun ve Antalya bölgesinde satışa sunulan karideslerin kaslarındaki toksik element konsantrasyonlarının tüketiciler için önemli bir sağlık riski oluşturmadığını ortaya koymuştur.
Keywords : Parapenaeus longirostris, Metal Birikimi, MDA, CAT, Sağlık Riski Değerlendirmesi