Oryantalizm ve Batı Sineması: Midnight Express (1978) Filmi Örneği

Authors : Mustafa FİDAN

Pages : 1-30

Doi:10.53495/e-kiad.825627

View : 11 | Download : 10

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Batı’nın aklındaki Doğu imgesi olarak tanımlanan oryantalizm, birçok kültür ürününe olduğu gibi sinemaya da yansımıştır. Kültür taşıyıcı bir sanatsal araç olan sinema, yalnızca belirli bir kültürü veya anlatıyı ifade etmek, tanıtmak, geniş kitlelerin beğenisine sunmak için değil aynı zamanda kültürel bir hegemonyanın inşası ve bu hegemonyanın sürdürülmesinde de kullanılır. Yüzyıllardır etkisi görülen, Edward Said tarafından kavramsallaştırılan oryantalist bakış açısı, Batılı gözün Doğuyu algılama ve yeniden anlamlandırma pratiklerini, söylem ve ön yargılarından oluşan hayalini, imgelerini ifade etmektedir. Yönetmenliğini Alan Parker’ın yaptığı 1978 yapımı Midnight Express (Geceyarısı Ekspresi) filmi, Amerikalı bir turist olan ve uyuşturucu kaçakçılığı nedeniyle İstanbul'da tutuklanan Billy Hayes'in gerçek yaşam öyküsünden uyarlanan bir yapımdır. Gerçekliği yeniden kurgulayarak çarpıtan film, Doğu’ya ve Türklere karşı çok sayıda oryantalist öge ve söylemi barındırması itibariyle dikkat çekmektedir. Birçok sanat eseri, politik söylem ya da günlük hayat pratiğine yansıyan oryantalist bakış açısı, kapsamı daraltmak adına sinema filmi özelinde alınmıştır. Çalışmanın amacı, dönemin siyasal koşullarıyla birlikte ele alınan filmi içerik analizi yöntemiyle ele alarak oryantalist söylemini ortaya çıkarmaktır. Analiz sonucunda elde edilen bulgular; filmdeki söylem, sahne seçimi, hikaye akışı ve karakter seçimleri ile Türkiye özelinde Doğu’yu oryantalize eden ötekileştirici bir üslup kullanılmıştır.
Keywords : oryantalizm, sinema, midnigth express, geceyarısı ekspresi, edward said