DAVRANIŞSAL İKTİSAT AÇISINDAN KUŞAKLARARASI TÜKETİCİ TERCİHLERİNİN İNCELENMESİ

Authors : Rukiye ÜNAL AYAZ, M. Said CEYHAN

Pages : 295-312

View : 12 | Download : 5

Publication Date : 2022-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Rasyonel insan, kararlarında duygusal ve sübjektif faktörlerden ziyade akla ve mantığa dayanan, hesap yapan, faydasını maksimize eden, aynı zamanda maliyetini de minimize eden insandır. Ancak insanların gerçek hayatta tam anlamıyla rasyonel davranmaları mümkün olmadığı için geleneksel teorinin rasyonalite kavramı en çok eleştiri alan konulardan biridir. Bu bağlamda en büyük eleştiri iktisat bilimi altında literatürde yeni yer edinen davranışsal iktisat tarafından yapılmıştır. Davranışsal iktisada göre, insanların kararları çevresel ve psikolojik faktörlerden etkilendiği için tam rasyonel davranmaları olanaksız olup ancak sınırlı rasyonellik gösterebileceklerini savunmaktadır. İnsanların kararlarını etkileyen birçok neden olmakla birlikte önemli faktörlerden birisi de yaştır. Böylelikle bu çalışma, tüketici kararlarında etkili olan yaş faktörü temel alınarak farklı kuşaklardaki tüketicilerin rasyonelliklerinin farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın uygulama kısmında, Bartın Üniversitesi’ndeki X kuşağı Y kuşağı ve Z kuşağı tüketicilerine anket yapılmış ve kuşaklar arası tüketim tercihleri davranışsal iktisat çerçevesinde ele alınmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda farklı kuşaktaki tüketicilerin farklı davranış sergiledikleri gözlemlenmiştir. Özellikle Z kuşağı tüketicilerinin satın alma kararlarında modanın etkili olması, ihtiyaçları olmadan alışverişe çıkmaları, temel gereksinimleri haricinde zevk ve eğlence amaçlı alışveriş yapmaları, imaja önem vermeleri ve gıda, giyim, elektronik eşya alımlarında diğer kuşaklara göre daha irrasyonel davrandıkları görülmüştür. Y kuşağı tüketicilerinin ise, satın alma kararlarında aile, arkadaş ve çevreden etkilenmeleri, alışveriş sırasında kontrollerini kaybedip ihtiyaç fazlası ürün almaları ve indirimli ürünlerden etkilenmeleri rasyonellikten uzaklaştıkları durumlardır. Son olarak X kuşağı tüketicilerinin satın alma kararlarında markalı ve taksitli ürünlerden etkilenmeleri irrasyonel davranmaya yakın olduğu durumlar olarak göze çarpmaktadır.
Keywords : Kuşaklararası, Davranışsal İktisat, Rasyonellik, Sınırlı Rasyonellik, Tüketici