Osmanlı-Avusturya Sefaretnamelerinin Osmanlı Diplomasisi ve Modernleşme Süreci Üzerine Etkileri

Authors : Zeynep KARACA

Pages : 9-32

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2018-12-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Mohaç Meydan muharebesiyle başlayan Osmanlı-Avusturya ilişkileri 1791 yılına kadar sürmüştür. Bu süreçte iki devlet arasında birçok elçi gidip gelmiş ve çeşitli raporlar sunmuştu. Özellikle tek taraflı diplomasiyi benimsediği dönemde gerektikçe elçi gönderme taraftarı olan Osmanlı Devleti 1718 Pasarofça Antlaşmasının yapıldığı tarihe kadar bu tutumunu sürdürmüştü. Bu tarihten itibaren ise Osmanlı diplomasisi artık değişimin karşısında değil, bilakis değişime açık hale gelmişti. Öyle ki bu antlaşmayla iki tarafın karşılıklı olarak elçi göndermesinin kararlaştırılmış olması bunun göstergesidir. Osmanlı Devleti’nin Avrupa’ya gönderdiği elçilerin tuttuğu raporlarda devletin içinde bulunduğu dönem ile ilgili ipuçlarına rastlamak mümkündür. Elçilerin kaleme aldıkları bu raporlar, Osmanlı Devleti’nin askeri, kültürel, mimari gibi birçok alanda yeni bir bakış açısı kazanmasında hatırı sayılır bir rol oynadı. Değişen diplomasi anlayışının yansıması olarak da değerlendirilebilecek olan bu durum sefaretnamelerde Batı’ya karşı değişen tutumun yazılı vesikalarını oluşturdu. Bu değişimin Osmanlı Devleti’nde modernleşmeye bir etkisinin ya da katkısının olup olmadığı konusu bu çalışmanın genel amacını oluşturmuştur. Çalışma aynı zamanda Avusturya-Osmanlı diplomatik ilişkilerini esas aldığından her iki devletin birbirlerine karşı tutumları ve üsluplarındaki değişmeler raporlara da yansımıştır. Bu nedenle sefaret raporları diplomatik kaideler ve özellikle Osmanlının değişen Batı algısının gözlemlenebileceği önemli kaynaklar olmuştur. Bu çalışmada Osmanlı diplomasisinin birincil kaynaklarından olan sefaretnamelerin Avusturya ile ilgili olanları incelenmiş olup, bu raporların birbirleriyle olan benzerlikleri ve farklı yönleri saptanıp, Osmanlı diplomasisi ve modernleşme sürecine etkileri üzerinde durulmuştur. Sefaretnamelerin diplomatik süreçlere doğrudan, modernleşmeye dolaylı yönden katkısı olduğu tezinden yola çıkılmıştır. Sonuç itibariyle Osmanlı Devleti’nin siyasi durumunun diplomatik usullerine nasıl yansıdığının ve yaşanan değişimde Osmanlı elçilerinin sefaretnamelerinin ne gibi roller üstelendiği ve bu raporların ne zaman daha etkili bir pozisyonda yer aldığının tespiti yapılmıştır.
Keywords : Avusturya, Osmanlı, Sefaretname, Modernleşme, Elçi