Gelibolulu Sürûrî Dîvânı’nda Tipler

Authors : Oğuz YILDIRIM

Pages : 238-250

Doi:10.47948/efad.1170664

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Klâsik Türk şiiri; kaynak, materyal ve içerik açısından zengin bir edebiyatın ürünüdür. Bu ürünleri içerisinde barındıran şiir geleneği içerisinde özellikle de dîvânlarda yer alan şahıs kadrosu, asırların süzgecinden geçerek klişeleşmiş belirli tiplerden ibarettir. Tip, gerçek hayatta var olan kişilerin idealleştirilmiş yönleriyle kurgulanmış sembolleridir. Ayrıca tipler, toplumun süregelen yaşantısı içinde kendini gösteren belirgin davranışları temsil eder. Tipler kendi içinde tahayyüli/ tasavvuri ve temsili tipler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bahsi geçen tahayyüli/tasavvuri tipler: ‘ârif, âşık, bende, gedâ, dervîş, Ferhâd, Şîrîn, kâmil, Leylâ, Mecnûn, mürşîd, rind, sâkî, cânân, sûfî, ağyar, râkîb, zâhid olarak tanımlanmaktadır. Temsili tipler ise: bülbül, gül, şem’, pervâne olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir metni doğru anlayabilmek ve içerisindeki hazineyi tespit edip sunmak araştırmacıların en önemli görevlerinden biridir. Bu bağlamda klâsik Türk şiirinin günümüze katkı sağlamak için literatür çalışmasını oluşturabilmek adına gün yüzüne çıkmayı bekleyen birçok mazmun ve remizi bulunmaktadır. Bu literatür çalışmasının içerisinde yer alacak mazmunların ve remizlerin araştırılmasının yanında edebî bir metni oluşturmada başvurulan yapı taşlarından biri olan tip ve kişilik bahsinin irdelenmesi, o metne hâkim olmayı daha kolay hale getirecek ve literatür çalışmasını daha sağlam bir zemine oturtacaktır. Çalışmamızda 16. yüzyıl şairlerinden Gelibolulu Sürûrî’nin Dîvânı’nda yer alan tipler tespit edilmiştir. Çalışmada yer alan tipler hakkında genel bilgiler sunulmuş ve eser içerisinde yer alan tiplerin beyitlerdeki özellikleri sunulmaya çalışılmıştır.
Keywords : Gelibolulu Sürûrî, Klâsik Türk Şiiri, Tip, Dîvân