Divân Şâirlerinde İlm-i Tencîm Tesîri

Authors : Dilek IŞIKHAN

Pages : 110-114

Doi:10.18493/kmusekad.97718

View : 10 | Download : 17

Publication Date : 2014-12-01

Article Type : Conference Paper

Abstract :Bugün astrolojinin muhtevası addedilen yıldız ilmi; yıldızların gökyüzündeki hareketleri ile birbirlerine göre konumlarını inceleyen ve bu değişimin tesîrindeki insan, hayvan, mâden ve nebât âlemini gözlemleyen bir bilim dalıdır.Yedi gezegen ile on iki burçtan müteşekkil yıldız ilmi; İlm-i Tencîm, İlm-i Âhkâm-ı Nücûm gibi isimlerle anılmış, Nebâtilerce ortaya konulduğu ilk günden bu yana oldukça rağbet gören bir alan olmuştur. Öyle ki; hükümdarların, bugün talih olarak ifade ettiğimiz tâli'lerine bakan ve sefere çıkmadan önce kendilerine danışılan müneccimler saraylarda muhafaza edilmiş, harp zamanları için eşref saati tayin edip önemli meseleleri önceden bildirmekle görevlendirilmişlerdir. İlk başlarda yıldız ilmi ile tıp bilimi arasındaki ilişkinin en somut örneği kabul edilen ''Eşref Saati'', kişi hastalandığı zaman alacağı ilacın saatini belirleyen burç haritalarının çıkartılmasını sağlarken sonraları; gemi yaptırmak, seyahate çıkmak gibi alelâde durumlar için de tayin edilir olmuştur. Nitekim hayatın içerisine bu denli nüfuz etmiş olan tencîm ilmi, divân şiirine de müdâhil olarak şairler üzerindeki tesîrini açıkça göstermiştir. Keza Şems, eski müneccimlerce yıldızların arasında ''Cihan Sultanı'' addedilmiş ve diğer yıldızlar onun hizmetine verilmiştir. Kamer, o sultânın vezîri; Zühre, çalgıcısı; Müşterî, kadısı; Utarit, kâtibi; Zühal, hazinedârı; Mirîh de seraskeri olarak itibâr görmüş ve bu vasıfları ile de şiirlere konu olmuştur. Bu çalışmada; ortaya konulduğu ilk günden bu yana ilgi gören tencim ilminin divan şairlerindeki etkisi, sosyal yapı ile birlikte incelenecektir.
Keywords : İlm i Tencîm, İlm i Âhkâm ı Nücûm, İlm i Nücûm, Astroloji