Verba Docent, Exempla Trahunt : I. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Fransa Ulusal Konvansiyon Meclisi Arasındaki Zihinsel ve Kurumsal Uyum

Authors : Rukiye SAYGILI

Pages : 548-563

View : 10 | Download : 5

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :23 Nisan 1920 tarihinde kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), yasama ve yürütme kuvvetlerini tek çatı altında toplayarak temelde Milli Mücadele’nin sevk ve idaresi için tesis edilmiştir. Ülkenin içinde bulunduğu kötü ahvale son verecek güç olarak kabul edilen bu kurucu meclis, öte yandan anayasal demokratik hükümet biçimi olarak Fransa’da Konvansiyon tarafından kurgulanan Meclis Hükümeti’nin (Gouvernement Conventionnel) Türkiye’deki yansımasıdır. Milli Mücadele’nin başarıyla tamamlanmasının ardından inşa edilecek Türkiye’nin siyasal yapısı hakkında önemli ipuçlarını barındıran TBMM, Fransız Devrimi sonucunda dünyaya yayılan genel irade, cumhuriyet ve halk egemenliği gibi kavramların geleceğin Türkiye’sinin temel prensipleri haline geleceğini muştalamaktadır. Bu sürecin mimarları olan Milli Mücadele’nin komuta kadrosunun pedagojik geçmişlerinin ve zihinsel şemalarının temelinde Fransız Devrimi ve onunla özdeşleşmiş değerlerin olduğu da gözden kaçırılmamalıdır. Söz konusu bakış açısından hareketle TBMM’nin örgütlenme şekli, TBMM’ye yüklenen misyon ve ona temel teşkil eden değerler Konvansiyon döneminde olduğu gibi derin bir kopuşu ifade etmekte ve arka planda düzeni kurmak için girişilen radikal uygulamaları içermektedir. Bu bağlamda bu çalışma, TBMM ve Ulusal Konvansiyon Hükümeti arasında zihinsel ve kurumsal bir uyum olup olmadığı sorusuna cevap aramaktadır. Karşılaştırmalı biçimde iki dönemin ve meclisin analizinin yapıldığı bu çalışmada söz konusu uyum, Jakobenizmin belli başlı unsurları ile Milli Mücadele’nin ilk ideolojik nüvesi olan halkçılık kavramı gibi düşünsel kaynaklar yanında kuvvetler birliğine dayalı meclis hükümeti sistemi, İstiklal Mahkemeleri, Kamu Selameti Komitesi gibi pratiğe dönük örneklere dayandırılmaktadır.
Keywords : Meclis Hükümeti Sistemi, Kuvvetler Birliği, İstiklal Mahkemeleri, Kamu Selameti Komitesi, Halkçılık