HACI ZEYNEL ABİDİN ŞİRVÂNÎ SEYAHATNAMELERİNDE VAN GÖLÜ HAVZASI

Authors : Namiq MUSALI

Pages : 99-112

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2014-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Azerbaycanlı büyük gezgin ve bilim adamı Hacı Zeynel Abidin Şirvânî (1780-1837 veya 1838) ömrünün kırk yılını seyahatte geçirmiş, Kanarya adalarından ve Fas’tan Siyam’a ve Tibet’e, Balkanlar’dan ve Kafkaslar’dan Habeşistan’a kadar geniş bir arazide dört büyük gezi gerçekleştirmiş, üçüncü seyahati sırasında (1810-1821) Türkiye’yi de ziyaret etmiştir.Şirvânî Farsça üç seyahat kitabı yazmıştır: “Riyâzü’s-seyâhat”, “Hadâikü’s-seyâhat” ve “Büstânü’s-seyâhat”. Bu eserlerde Van gölü havzasında bulunan Adilcevaz, Ahlat, Bitlis, Erciş, Hakkâri, Muşabad ve Van şehirlerinden de bahsedilmiştir. Seyyah bölgenin doğasını övmüş, oranın insanları, etnik ve dinî yapısı, tarihi, coğrafyası, anıtları, ürünleri, ünlü kişileri konusunda bilgi vermiştir.Kendi gezisi sırasında yazar Van gölü havzasının bazı devlet adamlarıyla buluşma ve konuşma fırsatını yakalamıştır. Örneğin, seyyah Ahlat’ta Şeyh Ahmed, Muşabad’da Murad Paşa, Hakkâri’de Mustafa Bey, Van’da Derviş Paşa, İshak Efendi ve Esad Bey’le tanışmış, Bitlis’te bulunduğu süre içinde Orta Çağ’ın meşhur tasavvuf ehlinden Şeyh Ammar-ı Bitlisî’nin mezarını ziyaret etmiştir. Hacı Zeynel Abidin Şirvânî’nin anıları, XIX. yüzyılın ilk çeyreğinde Van gölü havzasının tarihî durumunu incelemek açısından belli bir değere sahiptir.
Keywords : Hacı Zeynel Abidin Şirvânî, seyahatnameler, Van gölü havzası