Dil ve Estetik

Authors : Kamil Veli NERİMANOĞLU

Pages : 156-184

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2017-08-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde batı uygarlığında kullanılan birçok ana kavramın temelinin Antik Yunanda ve milattan önceki dönemlerde atıldığı belirtilmektedir. “Estetik” kelimesi de Yunanca “aisthesis” veya aisthanesthai” kelimelerinden gelmekte olup; “duyum, duyular, algı, duygusal yönde algılama” gibi anlamlar taşımaktadır. XVIII. yüzyıldan itibaren edebiyat-felsefe alanları üzerinde bir etki bırakan ve edebi çalışmanın felsefe ile harmanlanması şeklinde tezahür eden estetiğin F. Hegel’den, B. Croce ve M. Bahtin’e kadar uzanan ilkesel bakışlar içinde ele alınması dil ve dilbilim alanı için de oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Estetik duyguda bağımsızlık kazanmaktadır ve edebi- poetik tutarlılık ile dilde anlamca ve şekilce gerçekleşen güzellik ögelerinin işlevi dil(bilim) ve estetik problemini bahsettiğimiz alan içinde ele almayı zorunlu kılmaktadır.  Estetik, doğada ve sanatta güzeli konu edinmesinin yanında, yine kendisinin doğa ya da sanat ayrımı yapmadan doğrudan doğruya güzelliğe yöneldiği ya da güzeli konu edindiği yerde, sanat felsefesi de sadece sanata ve sanattaki güzelliğe yönelmektedir. Bu yönüyle sanat felsefesinde, "sanatçı", "sanat eseri", "eser ortaya koymadaki etkinlik" ve nihayetinde güzele ulaşmanın "beğenisi" önemli paradigmalar olarak ortaya çıkmaktadır. Bu yönüyle diyebiliriz ki, estetik, dört öğeden oluşan bir felsefe disiplinidir. Bu öğeler sırasıyla: 1) Estetik süje/sanatkârın kendisi, 2) Estetik obje/sanat eseri, 3) Estetik değer/sanat eserinin güzelliği, 4) Estetik yargı yani ortaya konulan sanat eserinin eleştirisi ya da yargılanmasıdır. Dilbilim ve estetik üzerindeki kucaklama, dil ve estetik ikileminin objesi olarak ortaya çıkmaktadır. Tanımı, işlevi ve amacı estetik değerler olan dilin bildirişim (R. Jakobson) şemasından gönderen ve onun emotiv işlevi, bilgi ve onun poetik işlevi; dilin estetik özünü açıklığa kavuşturmakta anahtar rolü oynamaktadır. Metin içinde tekrar belirteceğimiz gibi çalışmamızdaki öncelikli amacımız, dil(bilim) ve estetik probleminin din- inanç, klasik edebiyat ve özellikle Kur’an’daki güzellik açısından dil(bilim) estetizmi ve çağdaş dilbilimcilerin dil(bilim) ve estetik üzerine önemli araştırmaları ve düşüncelerini konu edinmektir. Dilin estetik işlevine ve onun lengua-estetik açısına, aynı zamanda estetiğin dile dayanan ilkelerine dikkat çekmektir.
Keywords : Dil, Estetik, Dilbilim