Amerikan Board ve Misyoner Corinna Shattuck’ın Urfa Faaliyetleri

Authors : Füsun ÇOBAN DÖŞKAYA

Pages : 84-119

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2018-05-30

Article Type : Research Paper

Abstract :1810 yılında ABD’nin Connecticut eyaletinde kurulan American Board (ABCFM), tüm dünyada etkili olmuş bir misyonerlik teşkilatıdır ve Osmanlı devletinde faaliyet gösteren Amerikan Protestan misyon örgütlerinin en büyüğü ve önemlisidir. Osmanlı'daki eğitim faaliyetlerine 19. yüzyılda başlayan American Board, kendisine hedef kitle olarak gayrimüslimleri seçmiştir. Amaç, Katolik, Gregoryan veya Ortodoks olan Hıristiyanları, Protestanlığa döndürmektir. Amerikan Board’un Anadolu’daki misyonerlik faaliyetleri, 1860 yılında Harput’ta yapılan yıllık toplantıda, “Batı Türkiye”, “Merkezi Türkiye” ve “Doğu Türkiye” olmak üzere üç çalışma misyonuna bölünmüştür.  Yönetimde kolaylık sağlaması için misyonlar da istasyonlara ayrılmış ve yapılanmanın alt basamaklarında ise uç/dış-istasyonlar yer almıştır.  ABD’nin misyonerlik faaliyetleri Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma sürecini hızlandırmış ve Amerikan hegemonyasının dünyanın her tarafına yayılmasını sağlamıştır. Ermeni meselesinin oluşumunda ve bu meselenin günümüze kadar sürmesinde ABD’nin misyonerlik faaliyetleri önemli role sahiptir.  Bu çalışmanın ilk bölümünde Amerikan Board’un Osmanlı ve Türkiye’deki yapılanması hakkında bilgi verilecektir. Board arşivlerinin eğitim misyonerliğindeki önemini göstermek için ikinci bölümde, Amerikan Board'un Yakındoğu Misyonu’nun Osmanlı'daki üç çalışma bölgesinden biri olan 'Merkezi Türkiye Misyonu'na gönderilen Amerikalı kadın misyoner Corinna Shattuck üzerinde durulacaktır. Amerikalı Misyoner kadınların yazdıklarının incelenmesi, Amerikan misyonerlerinin faaliyetlerini detaylı bir şekilde anlattıkları belgeler olmaları bakımından ve günlük hayatı, gelenek görenekleri gösterdikleri ve içeriden birinin anlatılarını, korkularını hayallerini aktardıkları için çok önemlidir. Board’un önemli kadın misyonerlerinden biri olan Corinna Shattuck bu amaçla seçilmiştir.  Corinna Shattuck ve onun Urfa faaliyetleri özelinde Board’un eğitim misyonerliğinin sonuçlarının irdelendiği bu çalışmada, 1895 Ermeni isyanında ve sonrasında yaşananlarda Corinna Shattuck’ın rolü anlatılmaktadır. Corinna Shattuck’un öncelikli olarak Urfa faaliyetlerinin ve kaleme aldığı eserlerinin irdelendiği ikinci bölümde asıl vurgu Emily Clough Peabody’nin Corinna Shattuck biyografisindedir. Bunun sebebi “Dâhili Kadın Misyonları Birliği” (WBMI) tarafından 1913 yılında basılan bu kitabın Amerikan bakış açısı ile tarihi olayları nasıl yansıttığını ve bir misyoner kadını nasıl yücelttiğini göstermektir. Tabii ki, Shattuck'un kahramanlığının, körler için yaptığı çalışmaların,  Hıristiyan inancının ve üstesinden geldiği söylenen büyük zorlukların detaylandırılmasının bir sebebi vardır. Onun yaşam öyküsü diğer Amerikalı misyonerlere ilham vermek için, anlatıları ise Ermenilerin iddialarını meşrulaştırmak için kullanılmaktadır. Bu nedenle, Corinna Shattuck ve Amerikan Board’un misyonerlik faaliyetleri içerisinde kurulan Urfa Körler Okulu özel ilgiyi hak etmekte ve araştırılması gereken ana konular arasında yer almaktadır. Diğer misyonerler gibi, Corinna Shattuck da dini çalışmalar, sosyal ya da ekonomik faaliyetlerle Ermenileri etkilemiş ve Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanmalarını teşvik etmiştir. Sonuç olarak, onun bölgedeki misyonerlik faaliyetleri Osmanlı Devleti'nin dağılmasını hızlandırmakta yardımcı olmuştur. 
Keywords : Amerikan Board, Misyonerlik, Corinna Shattuck, Urfa