Amerikan Belgelerine Göre 12 Mart Muhtırası’na Giden Yolda Haşhaş Sorunu

Authors : Macide BAŞLAMIŞLI

Pages : 351-376

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2018-05-30

Article Type : Research Paper

Abstract :12 Mart Muhtırası’nın arkasında ABD’nin olduğu iddiası özellikle siyasi sol çevrelerce defalarca dillendirilmişti. Sol siyasetin yanı sıra 12 Mart Muhtırası’yla istifa etmek zorunda kalan Adalet Partisi Hükümeti yetkilileri de bu iddiaları güçlendirecek açıklamalar yapmışlardı. Türk Hükümeti yetkilileri ve muhalefet partilerine mensup milletvekilleri 12 Mart Muhtırası’nın arkasında ABD’nin olduğu fikrini açıkça dillendirirken, söz konusu döneme ait Amerikan raporlarında bu iddiaları güçlendiren bazı ifadeler yer aldı. Amerikalı yetkililere göre, Türk Hükümeti ile yaşanan başta haşhaş ekimi olmak üzere savunma ve dış politika konularında yaşanan anlaşmazlıklar, hükümetin düşmesi ile sonuçlanabilirdi. ABD Başkanı Richard Nixon, Türkiye’de haşhaş ekiminin yasaklanmasını siyasi bir saplantı haline getirmişti. Bu sebeple haşhaş sorunu ile özel olarak ilgileniyordu. Nixon, Türkiye’de haşhaş ekimine getirilecek olan yasağın ABD’de büyük bir toplumsal yaraya yol açan uyuşturucu sorununun tamamen sona erdireceğini düşünüyordu. Bu yüzden Türk Hükümeti’nden haşhaş ekiminin yasaklanmasını istedi. Başbakan Süleyman Demirel, Türk kamuoyundaki siyasi saygınlığı ve Türk çiftçisinin desteğini kaybetme endişesi ile bu isteği kabul etmedi. Bunun üzerine ABD yönetimi, Türk Hükümeti üzerinde yer yer tehditlere uzanan yoğun bir baskı politikası uyguladılar. Ancak Başbakan Süleyman Demirel ikna edilemedi. Söz konusu dönemde Başbakan Demirel, partisi içindeki muhalefet sebebiyle sık sık hükümet bunalımları yaşıyordu. Ülkede Amerikan karşıtı siyasi atmosferin ve karşıt görüşlü grupların çatışmalarının daha da   arttığı bir döneme girilmişti. Üst düzey ordu mensupları basın aracılığı ile Demirel ve Hükümeti ile ilgili uyarı ve şikâyetlerini dillendiriyorlardı. 12 Mart 1971’de Türk ordusuna mensup dört kuvvet komutanı, Başbakan Süleyman Demirel ve hükümetine bir muhtıra verdiler. Demirel, önce mücadele etmek istese de Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ın çabalarıyla istifa kararı aldı. Böylece Amerikan çıkarlarına zarar vermeye başlayan Süleyman Demirel ve Hükümeti artık iktidardan düşmüş oldu. Yerine gelen Nihat Erim Hükümeti, ABD ile gerginleşmiş olan ilişkileri yumuşatma yönünde bir politika izledi. Nihat Erim Hükümeti, Temmuz 1971’de ABD’nin isteğiyle haşhaş ekimini yasakladı.
Keywords : 12 Mart Muhtırası, Haşhaş Sorunu, ABD, Türkiye