1970-ci İllərin Sovet Tarixşünaslığında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə Münasibət

Authors : Ruhengiz KERİMLİ

Pages : 220-242

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2018-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :1990’lı yıllarda bağımsızlığını yeniden kazandıktan sonra Azerbaycan’da siyasi tarihin araştırılması yönünde birtakım işler görülmeye başlandı. Lakin Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’ne 1970’li yılların Sovyet tarihçiliğinde mevcut olan bakışın araştırılmaması, Cumhuriyet tarihinin tetkiki meselesinde boşlukların olduğunu ortaya koymuştur. Sovyet devletinin son yirmi yılında, totaliter rejimin legalliğinin temellendirilmesi amacıyla, Azerbaycan’da Sovyet hakimiyetinin kurulmasına hasredilmiş araştrmalar devam etmekteydi. Bu dönemde, kaleme alınan eserlerde Ekim Devrimi, dünya siyasetinin yönünü değiştiren bir olay olarak karakterize edilmekte, Komünist Parti ise dünyada egemen güç olarak gösterilmekteydi. Lakin tüm çabalara rağmen bu araştırmalarda Sovyet hakimiyetinin işgalci siyaseti ortaya çıkmakta, SSCB’nin eski Rusya İmparatorluğu’nun varisi olduğu kabul edilmekteydi. Bu anlamda 1970’li yılların Sovyet tarihçilğinde Azerbaycan Halk Cumhuriyeti, bir partinin çıkarlarının ve hakim tabakanın menfaatlerinin savunucusu olarak, “devrim karşıtı Müsavat Partisi Hükümeti” şeklinde takdim edilmekle, halkla bir ilgisinin olmadığı ispata çalışılmaktaydı. Genel olarak Azerbaycan Hükümeti’nden bahsedilmemekte, lakin istenmeden de olsa işgal vurgulanmaktadır.  Sovyet hakimiyetinin kuruluşu, Cumhuriyetin devrilmesinden geçtiğine göre, tüm Sovyet yazarları-bazıları açıkça, bazıları ise kapalı ifadelerle-Azerbaycan Hükümeti’nden bahsetmek zorunda kalmışlardır. Lakin siyasi konjonktür açısından kaleme alınmış eserlerde, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti olayların temel nedeni olarak kaydedilmekle, Sovyet sisteminin kutsal ilan ettiği kültlerin ideolojik sebatsızlığını ortaya çıkarmıştır. Sonuç olarak, ideolojik çizginin etkisi ile yapılan araştırmalarda Azerbaycan Cumhuriyeti inkar edilemez gerçeklerle devlet statüsünde takdim edilmekle, totaliter rejimin belirlediği sansür kurallarının çiğnendiği gözlemlenmektedir. Lakin Sovyet ideologlarının tekdüze yaklaşımına rağmen milli hükümet, sosyal-siyasi düşünceye tarihi olayların katalizatörü olarak takdim edildiğinden, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin siyasi legalliği kabul edilmiştir.
Keywords : Azerbaycan Halk Cumhuriyeti, totaliter rejim, legallik, işgal, Komünist Partisi, Sovyet tarihçiliği