- Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi
- Volume:5 Issue:16
- Yedinci Dönem TBMM’de Dokunulmazlık Tezkereleri (1943-1946)
Yedinci Dönem TBMM’de Dokunulmazlık Tezkereleri (1943-1946)
Authors : Mehmet Serkan ŞAHİN
Pages : 329-347
View : 13 | Download : 9
Publication Date : 2018-08-30
Article Type : Research Paper
Abstract :Türkiye Büyük Millet Meclisi kurumsallaşma sürecini büyük oranda 1920-1927 yılları arasında tamamladı. Meclis, Mustafa Kemal Atatürk öncülüğünde “ Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir ” ilkesini benimsedi ve Milli Mücadele’yi zaferle sonuçlandırarak ülkenin bağımsızlığını sağladı. Atatürk öncülüğünde hayata geçirilen inkılâp kanunları ile birlikte rejimin pekiştirilmesi sağlandı. Milletin temsilcileri olan milletvekillerinin temel hak ve yetkileri anayasada düzenlendi. Parlamentonun işleyiş ve çalışma yöntemini belirleyen içtüzük ise 1927 yılında kabul edildi. İçtüzükte milletvekillerinin yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ilişkin düzenlemeler de yer aldı. Bu çalışmada haklarında dokunulmazlık tezkereleri hazırlanan yedinci dönem (1943-1946) milletvekilleri incelenmekte ve söz konusu milletvekillerine yöneltilen suçlamalar üzerinde durulmaktadır. Böylece dönem parlamenterlerinin yetkilerini hangi durumlarda suiistimal ettikleri anlaşılmaya çalışılacaktır. Çalışmanın ana kaynağını TBMM zabıt cerideleri/tutanak dergileri oluşturmaktadır. Söz konusu kaynaklardan dokunulmazlık tezkerelerinin meclise sunulması, komisyonlarda geçirdiği inceleme süreci ve genel kurulda görüşülmesi hakkında detaylı bilgilere ulaşılmaktadır. İncelemeye konu olan dönem boyunca 32 milletvekili hakkında 39 tezkere hazırlanmıştır. Tezkerelerin çoğunluğunun ilgili vekilin görevini suiistimal ettiği iddiasını taşıdığı görülmektedir. Hakaret, darp vb suçlamalar nedeniyle de tezkereler hazırlandığı dikkat çekmektedir. Yine basın yolu ile hakarette bulunmak ithamı da tezkerelere yansıyan bir diğer soruşturma konusu olmuştur. Devam eden İkinci Dünya Savaşı koşulları ve bu koşullarda çıkarılan olağanüstü yasalara aykırı davranışlar da tezkerelere yansıyan suçlamalar arasında yer almaktadır. Dönem boyunca hazırlanan tüm tezkereler incelendiğinde dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili olmadığı görülmektedir. Komisyonlar kendilerine havale edilen dokunulmazlık tezkerelerine anayasa ve içtüzüğü referans göstererek olumlu yanıt vermemişlerdir. Söz konusu milletvekillerinin tamamı için hukuki süreç dönem sonuna bırakılmıştır.Keywords : TBMM, Yedinci Dönem 1943 1946, Dokunulmazlık tezkereleri, Hüseyin Cahit Yalçın, Mesut Çankaya