İktisadi Kaygılar Ve Güvenlik Endişeleri Bağlamında: Ağrı Dağında Maden Arama Taleplerine Karşı Osmanlı Devleti’nin Tavrı

Authors : Ercüment TOPUZ

Pages : 307-324

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2018-12-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlıda iktidar ve iktisat arasındaki ilişki paralelinde gelişen madencilik, XVIII. yüzyılda yaşanan siyasi çalkantılar ve içtimai çelimsizlikler nedeniyle gerilemeye başlamıştır. Böyle bir tabloya sanayi inkılabı etkilerinin de eklemlenmesiyle bu alandaki uğraşıların tamamen atıl kalması söz konusu olmuştur.1861 maden nizamnamesiyle bu alanda devletin aleyhine yaşanan tablo iyileştirilmeye çalışılmıştır. Bu gayretlerin bir tezahürü olarak yerli ve yabancı müteşebbislere imtiyazlar verilmiştir. XX. yüzyıl başında Osmanlı hududu içerisinde yer alan ve stratejik açıdan ehemmiyetli bir konumda bulunan Ağrı dağı da Rus müteşebbislerin dikkatini çekmiş ve Osmanlı devletinden bu bağlamda izin istemişlerdir. Osmanlı Devleti bölgenin konumunu ve müteşebbislerin mesleğini göz önünde bulundurarak bu talebi ret etmiştir.Bu çalışma, iktisadi kaygılar ile güvenlik endişeleri arasındaki korelasyonun iktidar kararları üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğunu Ağrı dağındaki maden arama faaliyetleri üzerinden anlamlandırmaya odaklanmıştır. Evvela maden nizamnameleri, arazi kanunnameleri, düstur gibi birinci el kaynaklar ile Osmanlıda maden faaliyetleriyle ilgili kaleme alınmış eserler üzerinden Osmanlıda madenciliğin tarihçesi tanımlanacak saniyen Çarlık Rus tabiiyetindeki asker statüsüne sahip kişinin Ağrı dağında maden arama ve işletme taleplerinin yerelde ve merkezde nasıl karşılandığı belgeler nezaretinde açıklanacaktır.   
Keywords : Osmanlı Devleti, Çarlık Rusya, Ağrı Dağı, Maden